Επιτελώντας πρωτίστως έναν άθλο-γιατί άθλος είναι να τολμάς να ανεβάσεις το καλοκαίρι του 2014 ιδίοις κόποις και εξόδοις την «Αληθινή Απολογία του Σωκράτη» του Βάρναλη, να απομνημονεύεις αυτό το τόσο πυκνό σε νοήματα κείμενο και να το ερμηνεύεις μόνος παρεμβάλλοντας μόνον Χορικά προερχόμενα από την ίδια ποιητική «μήτρα»... Με όλα αυτά και κυρίως με την εμβάπτισή του στην ουσία του λόγου του Βάρναλη, ο Σταμάτης Κραουνάκης δεν γίνεται απλώς  βαρναλικός Σωκράτης στην σκηνή του Ιδρύματος «Μιχάλης Κακογιάννης». Κατορθώνοντας ώρες-ώρες αβίαστα την πλήρη ταύτιση με τον ήρωά του, ο Σ(ταμάτης) είναι ο Σ(ωκράτης) του Βάρναλη.

 

  Ταιριάζει άλλωστε σ΄ αυτή την «αναρχική»,       ανυπότακτη, «ανίερη» προσωπικότητα που   έπλασε το 1931 η ευφυία του μεγάλου   Μαρξιστή λογοτέχνη (ανοίγοντας τότε τον       ασκό του Αιόλου) η λυσσαλέα, πληθωρική,       ακατάτακτη προσωπικότητα του              Κραουνάκη. Ο τελευταίος με χρόνια μουσική     θητεία σε ένα από τα πιο θεμελιώδη κι αμετακίνητα χαρακτηρολογικά στοιχεία των κατοίκων αυτής της γωνιάς της γης, τη χαρμολύπη, είχε ενστικτωδώς στα χέρια του το «κλειδί» της προσέγγισης του ήρωά του. Ενός ήρωα που μοιάζει άλλωστε να επινοήθηκε σήμερα ώστε μέσα στις τόσο ζοφερές κοινωνικοπολιτικές συνθήκες να ξεστομίζει τρομαχτικά επίκαιρες αλήθειες. Παράδειγμα; «Γιατί σκοπός των νόμων δεν είναι να τιμωρούνε τους φταίχτες, μα τους αδικημένους και να μποδίζουνε τους κλεμένους, να κλέψουνε κι αυτοί. Νόμος θα πει θέληση των δυνατών κι αδυναμία των άβουλων». Κι άλλο; «Και ποιοι 'ναι οι δυνατότεροι; (…)Δυνατότεροι παντού και πάντοτες είναι οι κλέφτες......». Κι άλλο; «Πλήθος, δημόσια γνώμη,- τεράστιο κοπρόσκυλο δεμένο στο παλούκι μέσα στον ήλιο. Ολο τον καιρό κοιμάται, ξύνει την ψώρα του και χυμάει λυσσασμένα, μόλις θελήσει κανείς ναν το βγάλει απ' τη συνήθεια του, να του λύσει την αλυσίδα…». Κι ακόμα ένα; «.....Γιατί μάθατε το λαό, να περιμένει την εφτυχία του απ' τον ουρανό και να μην την περιμένει από σας! Αμα λοιπόν του πάρεις την ελπίδα του τίποτα, του παίρνεις το παν! Και σε ξεσκίζει!!».

 

Στη σκηνή του Κακογιάννη όλα αυτά τα ξεστομίζει ένας Σωκράτης λιτός, ανθρώπινος, κάτω από τη φιλοσοφική έδρα και τον θώκο του ειδήμονος. Καθισμένος σε ένα ξύλινο «θρόνο» που μοιάζει με ρίζα δέντρου. Αρκετά αστείος ώστε να είναι αφάνταστα τραγικός (με τον τρόπο που συνέλαβε ο Σέξπιρ τους γελωτοποιούς του). Αρκετά τραγικός ώστε να είναι απόλυτα ανθρώπινος και φθαρτός (τι ερμηνεία αλήθεια στο απόσπασμα που μιλά για το καλοκαίρι βάζοντας τον «Σωκράτη» να ομολογεί πώς τον μόνο που πειράζει είναι ότι θα θανατωθεί καλοκαίρι!). Κι ακόμα τρυφερός και άγριος, σπαρακτικός και σκληρός... Και φυσικά πάνω απ΄ όλα και πέρα απ΄ όλα τρυφερά και άγρια, σπαρακτικά και σκληρά πολιτικός. Με την αγριότητα και το σπαραγμό που περιλαμβάνει η καταγγελία ενός πολιτικού κρατούμενου-θανατοποινίτη που φωνάζει: «Η Δημοκρατία σας ειναι μεταμφιεσμένη τυραννία».

 

Σ΄ αυτή την παράσταση που είναι πρωτίστως πολιτική πράξη οι εννέα ηθοποιοί της «Σπείρας» (Αθηνά Αφαλίδου, Χρήστος Γεροντίδης,  Αναστασία Έδεν, Τζέρομ Καλούτα, Σάκης Καραθανάσης, Χρήστος Μουστάκας, Κώστας Μπουγιώτης,  Ελευθερία Σικινιώτη, Γιώργος Στιβανάκης) αποδεικνύουν ξανά το ταλέντο και τη χρηστικότητα ενός σκηνικού «πολυεργαλείου»: Είναι κατά περίσταση ο λαός και οι κατήγοροι, οι θύτες και τα θύματα. Είναι πάνω απ΄ όλα ο Χορός που ερμηνεύει τα -εκπληκτικά μελοποιημένα- από τον Άρη Βλάχο αποσπάσματα του ίδιου του κειμένου. Ο Ένκε Φεζολλάρι υπογράφει αντιστοίχως τη σκηνοθεσία, τον εξαιρετικό φωτισμό, τα απολύτως λιτά κοστούμια.

 

Όλα και όλοι τάσσονται-και σωστά-στην υπηρεσία του Βάρναλη. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά μία που το ζητούμενο  είναι να ακουστεί ο Σωκράτης όταν λέει: «Λεύτεροι πολίτες, δικιά σας η πατρίδα, μα τίποτα δικό σας μέσα σ’ αυτήν, όλα ξένα». Ακούει κανείς εδώ και 83 χρόνια αυτή την φωνή; Όχι διότι στην «Αληθινή Απολογία του Σωκράτη» ο πραγματικός τραγικός ήρωας δεν βρίσκεται πάνω στη σκηνή αλλά κάτω απ΄ αυτήν. Είναι ο κόσμος κι αυτό είναι το δικό του Δράμα. Αυτή είναι η μέγιστη παρακαταθήκη της παράστασης που κάνοντας την «Αληθινή απολογία…» πολιτική μουσική πράξη παντός καιρού, συλλαμβάνει την πρόθεση του Βάρναλη και βάζει απέναντι στον Σωκράτη έναν «οιδίποδα» λαό. Τυφλό τά τ᾽ ὦτα τόν τε νοῦν τά τ᾽ ὄμματα; Θα το δείξει ο καιρός…

---