Είναι σχεδόν εκκωφαντική η απουσία της ορχήστρας και των καλλιτεχνών της Λυρικής Σκηνής. Μία συμβολική κίνηση, που δηλώνει ότι το ΚΠΙΣΝ είναι ένας αυτόνομος πολιτιστικός οργανισμός, που ουδεμία σχέση έχει με τις φιλοξενούμενες Λυρική Σκηνή και Εθνική Βιβλιοθήκη. Τόσο αυτόνομος, που ούτε καν φρόντισε να δώσει κάποιες προσκλήσεις στους οργανισμούς αυτούς ώστε να συμμετέχουν στη γιορτή, με εξαίρεση τα μέλη του ΔΣ και τους διευθυντές κι αυτές χωρίς καν το καθιερωμένο plus one.

 

Τα πράγματα, όμως, δεν ήταν πάντοτε έτσι. Ο νόμος 3785/2009, ο οποίος κύρωνε τη σύμβαση δωρεάς μεταξύ του Ιδρύματος Σ. Νιάρχος, του Ελληνικού Δημοσίου, την Εθνική Βιβλιοθήκη και τη Λυρική Σκηνή, περιγράφει το ΚΠΙΣΝ σαν έναν κοινωφελή οργανισμό, που περιλαμβάνει την κατασκευή, τη συντήρηση και τη λειτουργία του Κέντρου Πολιτισμού. Μια αρκετά ασαφής διατύπωση, που υπονοεί μάλλον διαχειριστικό, παρά πολιτιστικό προσανατολισμό, αν και σε κάποια γωνίτσα υπάρχει και η πρόβλεψη ότι μπορεί να αναπτύξει δραστηριότητες για την επίτευξη του σκοπού του. Ως σπίτι της Λυρικής και της Βιβλιοθήκης παρουσιάστηκε, λοιπόν και κάπως έτσι δικαιολογήθηκε και η απόλυτη φοροαπαλλαγή (εκτός ΦΠΑ, λογικό για μία Α.Ε.), λόγω του κοινωφελούς του χαρακτήρα. Αφού κάλυπτε η δωρεά πάγιες ανάγκες δύο από τους παλαιότερους και σημαντικότερους πολιτιστικούς οργανισμούς, χαλάλι οι φοροαπαλλαγές, χαλάλι και η παραχώρηση από τη μεριά του Κράτους ενός από τα σπουδαιότερα οικόπεδα του λεκανοπεδίου και χαρακτηρισμένου βιότοπου.

 

Από τον Ιούνιο του 2016, οπότε και το ΚΠΙΣΝ άνοιξε τις πύλες του στο κοινό, έχουμε σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του καλλιτεχνικού προσανατολισμού που θα έχει ο νέος οργανισμός. Σινεμά, διάφορες αθλητικές δράσεις και εκδηλώσεις με εμπορικά ονόματα της ελληνικής και διεθνούς σκηνής. Εκδηλώσεις που θα μπορούσαν να σταθούν και να «βγάλουν τα λεφτά τους» σε οποιαδήποτε μουσική σκηνή ή νυχτερινό μαγαζί της Αθήνας. Και η ερώτηση που έρχεται αυθόρμητα είναι η εξής: Είναι ευθύνη του Κράτους να χρηματοδοτεί και να συντηρεί αυτού του είδους τον πολιτισμό;

 

Ας μην γελιόμαστε. Το ΚΠΙΣΝ μπορεί να είναι πολύ εντυπωσιακό, αλλά είναι και εξαιρετικά ακριβό. Και μπορεί το Ίδρυμα Νιάρχου να έχει δεσμευτεί ότι θα στηρίξει οικονομικά την πρώτη πενταετία (ουσιαστικά από την επιστροφή ΦΠΑ που δικαιούται), αλλά οι δύο φιλοξενούμενοι οργανισμοί θα έχουν μεγάλο πρόβλημα, το οποίο καλούνται να λύσουν τα αρμόδια Υπουργεία Πολιτισμού και Παιδείας. Στην περίπτωση της Λυρικής, για παράδειγμα, τα ανελαστικά της έξοδα θα αυξηθούν κατά 50%, μόνο λόγω του ενοικίου που θα πρέπει να πληρώνει στο ΚΠΙΣΝ. Αλλά και το ίδιο το ΚΠΙΣΝ έχει τεράστια λειτουργικά έξοδα και έξοδα συντήρησης του συγκροτήματος.

 

Η υπάρχουσα κατεύθυνση του καλλιτεχνικού προγραμματισμού δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας. Είναι ένα σούπερ μάρκετ πολιτισμού, χωρίς στίγμα και αισθητική, που ο μόνος που μένει ευχαριστημένος είναι τα γραφεία παραγωγής και όποιος χειρίζεται τις σχέσεις μαζί τους. Είναι η ίδια λογική των παραμάγαζων, που σχεδόν εξόντωσε το Μέγαρο Μουσικής επί εποχής Μάνου, που δημιούργησε το χρέος των 16 εκατομμυρίων στη Λυρική επί εποχής Κυριακόπουλου, αλλά και τα υπάρχοντα υπέρογκα χρέη, που αφήνει πίσω τοο ο Μύρωνας Μιχαηλίδης.

Πρέπει επιτέλους να το καταλάβουμε. Η εποχή που ο υποβοηθούμενος από το κράτος πολιτισμός ήταν πεδίο δόξης λαμπρό για μεταπράτες και κάθε είδους «παράγοντες» έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Τώρα το μόνο που μπορεί να σώσει την κατάσταση είναι αυτές οι δύο μαγικές λέξεις: πολιτιστική πολιτική. Εκεί πρέπει να δώσει όλο του το βάρος το ΚΠΙΣΝ, τώρα που περνάει στο κράτος. Να ορίσει τι είδους πολιτισμό υπερασπίζεται και πώς μπορεί να δημιουργήσει με τους άλλους δύο οργανισμούς, τις σχέσεις που θα επιτρέψουν και στους τρεις να επιβιώσουν, κατ' αρχάς, αλλά και να εκμεταλλευτούν τη δυναμική που τους δίνει το νέο κτήριο. Αυτό είναι το στοίχημα.

Γιατί το σύνθημα της τελετής παράδοσης «Δικό σας!», είναι πολύ ευχάριστο να το ακούει κανείς από την αγαπητή Πάολα, αλλά όταν το ακούει από το Κέντρο Πολιτισμού είναι κακό, πολύ κακό προμήνυμα.