Της Δέσποινας Παπαγεωργίου

 

Αυτά «ούρλιαζε» μέσα από τον θεατρικό μονόλογο του Ντάριο Φο και της Φράνκα Ραμέ, «Εγώ, η Ουλρίκε Μάινχοφ, καταγγέλλω», η καταδικασμένη σε απαγχονισμό τρομοκράτισσα της RAF, που τελικά αυτοκτόνησε στο κελί της. Σύμφωνα με τη «λογική» όσων εξανέστησαν με την ένταξη κειμένων του Σάββα Ξηρού στην παράσταση «Ισορροπία του Νας» του Εθνικού Θεάτρου, ο νομπελίστας Φο θα έπρεπε να έχει εξοστρακιστεί από την παγκόσμια Τέχνη. Πόσω μάλλον, που, και με τον «Τυχαίο Θάνατο Ενός Αναρχικού» είχε ωθήσει την αστυνομία να «ανακαλύψει» ότι, τελικά, ο «αναρχικός» Πινέλι δεν αυτοκτόνησε…
 

Η σκηνοθέτιδα Πηγή Δημητρακοπούλου δήλωσε ότι στην παράσταση εντάχθηκε κείμενο του Ξηρού που εγείρει προβληματισμό για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα εξ ορισμού ή τηρούνται για όλους ή για κανέναν. Σε μια ελλειμματική, αν όχι ψευδεπίγραφη, βέβαια, δημοκρατία, είναι η εξουσία, τελικά, που διαρκώς ορίζει τι σημαίνει άνθρωπος, αφήνοντας, κατά τον φιλόσοφο Κώστα Δουζίνα, «έξω από την ανθρωπότητα» τους «απόβλητους» του συστήματος (φτωχούς, άνεργους, εμιγκρέδες…)

Όποιο στοιχείο, όμως, κι αν χρησιμοποιεί η Τέχνη, δεν είναι δικαίωμά της; Θέτει η δημοκρατία, όρια στην Τέχνη, αναιρώντας τη ή και ποινικοποιώντας τη; Ποινικοποιεί η δημοκρατία τις ιδέες που δεν της αρέσουν; Σε όσους εξανίστανται σήμερα εναντίον του έργου στο Εθνικό, δεν περιλαμβάνονται κάποιοι που καταδίκαζαν (ορθώς) ως φασιστικές τις διαμαρτυρίες έξω από το Θέατρο Χυτήριο εναντίον του «βλάσφημου» έργου «Corpus Christi»; Από τους φωνασκούντες, κάποιοι δεν διακήρυτταν (ορθώς) «Je Suis Charlie» μετά τη δολοφονία των Γάλλων σκιτσογράφων από εμμονικούς αλλόδοξους; Ή είσαι υπέρ της ελευθερίας του λόγου ή δεν είσαι. Το «αναλόγως» θα έκανε τον Βολταίρο να αναστηθεί, μόνο και μόνο για να αυτοπυρποληθεί σε ένδειξη διαμαρτυρίας!

 

Μήπως, κατά την ίδια «λογική», θα έπρεπε να ρίξουμε στην πυρά τα περισσότερα έργα της παγκόσμιας Τέχνης, από το «Έγκλημα και Τιμωρία» του Ντοστογέφσκι μέχρι τις «Δούλες» του Ζενέ; Τον Μπρεχτ και τον Βάιλ για το «Mack the Knife» («Τραγουδά τον δολοφόνο!»), τον Σοφοκλή για τον «Οιδίποδα» («Αιμομειξία!») και τον Ευριπίδη για τη «Μήδεια» («Δικαιολογεί την παιδοκτόνο»!); 
 

Ο μεγάλος Χατζιδάκις αφηγούνταν μια ιστορία: στη μακρινή Ινδία, ένας νεαρός πρίγκιπας ερωτεύεται μια όμορφη πριγκίπισσα. Ζουν ευτυχισμένοι, μέχρι που η πριγκίπισσα πεθαίνει αιφνιδίως. Εκείνος θρηνεί και αποφασίζει να της φτιάξει ένα λαμπρό μνημείο. Όταν τον καλούν να δει το έργο ολοκληρωμένο, ο πρίγκιπας θαμπώνεται. Όμως, ένας οικίσκος, χαμηλός, πλάι στο μνημείο, τον ενοχλεί. «Τι είναι αυτό;» ρωτά. «Ο τάφος, μεγαλειότατε, της πριγκιπίσσης γυναικός σου», απαντούν. «Βγάλτε τον από κει. Ενοχλεί το μνημείο»… Και καταλήγει ο Χατζιδάκις: «Η Τέχνη μπορεί να ξεπηδά από ένα γεγονός θνητό. Αλλά με τον σχηματισμό της σε έργο αυθύπαρκτο και ολοκληρωμένο ξεπερνά το γεγονός, το αφανίζει, διαπερνά το χρόνο και μετατοπίζεται αέναα και αδιάκοπα σε μελλοντικούς καιρούς, αλλάζοντας κάθε φορά φυσιογνωμία και ενδύματα…».
 

Βέβαια, ίσως και ο τεράστιος αυτός δημιουργός να είχε δεχτεί πυρά σήμερα, κατηγορούμενος ότι «υποθάλπει την τρομοκρατία», αφού, με αφορμή τη δολοφονία Καλτεζά, καταγράφεται πως είχε πει: «Όταν έχω να κρίνω ανάμεσα σ’ ένα παιδί 15 χρόνων, που πετάει μολότωφ, κι έναν τριαντάρη εκπαιδευμένο αστυνομικό, που κρατάει πιστόλι, εγώ είμαι με το μέρος του παιδιού και όχι του αστυνομικού»…