Της Ζωής Νικολάοου

 

Μια ιστορική αναδρομή θα σας «ξεσκαλώσει» και μια επίσκεψη στο θεσσαλικό κάμπο θα σας απελευθερώσει, σίγουρα, από μικροαστικά κατάλοιπα ντροπής και σεμνοτυφίας. Σ’ εμάς ακριβώς αυτό συνέβη! Και συγγνώμη για την καθυστέρηση, έπρεπε όπως πρώτα να... συνέλθουμε. 
 

Ας ξεκινήσουμε σωστά, όμως · πρόκειται για ένα δρώμενο συνυφασμένο με τις Απόκριες, δηλαδή με το μοναδικό εθιμοτυπικό που μας συνδέει με την αρχαιοελληνική παράδοση, όπως αυτό διατηρήθηκε αναλλοίωτο από το χριστιανισμό, που καταδίκασε απηνώς και με κάθε τρόπο τη λατρεία του Διονύσου –και όλων των υπολοίπων, βεβαίως βεβαίως. Φυσικά, ανήκει στην πληθώρα παρόμοιων εθίμων που γιορτάζονται σε όλη τη χώρα, αλλά είναι αυτό που διατηρεί τη σκωπτική πλευρά των διονυσιακών –άλλοτε- εκστατικών εορτών.  

Σκώμματα, κοινώς αθυρόστομα και σεξουαλικά πειράγματα, ανταλλάσσονται με τους περαστικούς, ενώ οι πρωταγωνιστές της ημέρας είναι μεταμφιεσμένοι σε μορφές γνωστές ως ακολούθων του Διονύσου –γνωρίσαμε τον Σειληνό και τον Πάνα - ή κυκλοφορούν με τεράστιους φαλλούς στα χέρια σε όλη την πόλη του Τυρνάβου, ξεσηκώνοντας κατοίκους και επισκέπτες ενώ το άρμα- σύμβολο στην καθιερωμένη παρέλαση είναι –τι άλλο- ένας τεράστιος.. σάτυρος!  
 

Όμως, η γιορτή δεν ξεκινάει εκεί. Νωρίς το πρωί ο Σύλλογος των μπουρανιτών δίνει ραντεβού στο λόφο του Άι-Λια, λίγο πιο πάνω από την πόλη, όπου μαγειρεύεται το Μπουρανί. Μια χορτόσουπα χωρίς λάδι, που στρώνει το στομάχι μετά το γλέντι των προηγούμενων ημερών αλλά και το προετοιμάζει για τη συνέχεια της Καθαράς Δευτέρας. Δεν είναι ένα απλό ξέφωτο, βέβαια, αλλά έχει το παραδοσιακό Γαιτανάκι και ένα αλώνι, έργα που έγιναν με έξοδα του Συλλόγου, που σημειώνουμε ότι δεν έχει καμία βοήθεια από το δήμο · τα μοναδικά έσοδά τους προέρχονται από το «κουτί» που γεμίζουν αφού τελειώσουν τα δρώμενα της ημέρας, στη «γύρα». Δεν μαζεύει πλέον τόσο κόσμο, όχι μόνο λόγω της ώρας –είναι πολύ πρωί η αλήθεια είναι- αλλά και γιατί προς βοήθεια των μαγαζατόρων της πόλης, τα λεωφορεία σταματούν να ανεβαίνουν προς τον Αι- Λια αρκετά νωρίς. Για να μην βαρύνουμε πολύ το κλίμα,όμως, να μοιραστούμε το στίχο που ακούγαμε για περίπου ένα πενθήμερο στον Τύρναβο, σε μαγαζιά, μπαράκια, τσιπουράδικα, φαστφουντάδικα και σε κάθε άλλη γωνιά του, όπως και στον Αi-Λια: «Μπρε μπρε μπρε το Μπουρανί και της Χαλάτσινας το μνι»! (Χαλάτσινα ή Χαράτσαινα ήταν η σύζυγος του προεστού που μάζευε τους φόρους).


 

Αφού μαγειρέψουν, χορέψουν και τραγουδήσουν τα παραδοσιακά τραγούδια, οι μπουρανίτες κατεβαίνουν στην πόλη και στήνουν εκεί ένα καινούριο διονυσιακό κύκλο. Όποια περαστική κυρία (κάθε ηλικίας) περάσει, πρέπει να ανακατέψει το Μπουρανί και να δεχτεί τα πειράγματα και τις ανάλογες ευχές των κωμαστών  –φέτος τις ακούσατε και στο Λαζόπουλο- για «καλά γ@@σια» και να μουτζουρωθεί αναλόγως παίρνοντας την ευλογία από το προσκύνημα του φαλλού!  Μαρτυράται έτσι και ο σκοπός του εθίμου,  την ανάγκη , δηλαδή, επίκλησης των «μαγικών» δυνάμεων της γης για να «γεννήσει», συμβολίζοντας έτσι την αναπαραγωγή και την ευτεκνία. 
 

Το Μπουρανί, όπως και τα υπόλοιπα αποκριάτικά δρώμενα έχει τις ρίζες του στην οργιάζουσα ατμόσφαιρα των διονυσιακών τελετών και αναβίωσε στην τουρκοκρατία. Η μεγάλη ανάγκη των ραγιάδων να τονώσουν την εθνική τους συνείδηση κράτησε τις απόκριες ζωντανές. Όπως αναφέρει ο Νάσης Αλευράς στην μελέτη του «Ο Φανός στην Κοζάνη», οι Φανοί αποτελούσαν τόπο συγκέντρωσης για του υπόδουλους Έλληνες όπου συνεννοούνταν και έπαιρναν αποφάσεις κατά την επανάσταση του 21 και στο κατοπινό Μακεδονικό Αγώνα. Μάλιστα, σε τούτον τον τελευταίο, κουβαλούσαν και μοίραζαν κρυφά τα όπλα και τα πολεμοφόδια δια τους αντάρτες. Μετά από μια μεγάλη παύση του εορτασμού, με κρυφές γιορτές κατά την περίοδο της χούντας όπου όλα αυτά ήταν απαγορευμένα, ο Σύλλογος Γαϊτανάκι Μπουρανί ιδρύθηκε το 1974 αλλά «ξύπνησε» εκ νέου το 2008, όπου το «νέο αίμα» του Τύρναβου έβαλε καινά δαιμόνια στον τρόπο διεξαγωγής των δρώμενων που διατηρούν αδιαλείπτως, ανεξάρτητα από οικογενειακές, επαγγελματικές υποχρεώσεις. Βωμολοχίες, άσεμνες χειρονομίες, πλήρης έλλειψη καθωσπρεπισμού, φιλιά και αγκαλιές στους φαλλούς, ή πιο σωστά «π@@τσους», για να μην ξεφεύγουμε από το κλίμα! Γι αυτό, τους βγάζουμε το.. καπέλο! Δίνουν στην πόλη του Τύρναβου μια πνοή ξέφρενου γλεντιού και την ευκαιρία σε πολλούς Ονοκώλες, κατά Αριστοφάνη, από όλη την Ελλάδα να γνωρίσουν και να συμμετάσχουν σε ένα τόσο ανατρεπτικό και ξεσηκωτικό έθιμο-σύμβολο ενός πολύφημου αλλά ουσιαστικά ξεχασμένου μεγαλείου 2600 ετών- ω, ναι!
 

Ο απόηχος, λοιπόν , των Μεγάλων Διονυσίων- που, φευ, θεσμοθετήθηκε από έναν τύραννο (τον Πεισίστρατο, για την ιστορία)-  των Θεσμοφορίων, των Αφροδίσιων, των Θαργήλιων και κυρίως των αλωών, ακούγεται στο θεσσαλικό Κιθαιρώνα του σήμερα. Η αριστοφανική ταβέρνα ξαναζωντανεύει και βγαίνει στους δρόμους με όλο και περισσότερους θαμώνες, η ακατάληπτη διονυσιακή μορφή κυκλοφορεί στα τυρναβίτικα στενά και οι φαλλοί παίρνουν θέση μάχης κάθε χρόνο δίνοντας ραντεβού με όλους τους «απελευθερωμένους». Ας μην ξεχνάμε ότι οι απόκριες επιβίωσαν πολλές κακουχίες με το πέρασμα του χρόνου, μιας και είναι η γιορτή της φυσικής ροπής του ανθρώπου για ξεφάντωμα και χαρά, είναι σύμβολο των αφροδισίων που αναγεννούν τη φύση και, λαογραφικά, συνδέονται με την ανατροπή κάθε κοσμικής ή υπερκόσμιας εξουσίας που καταπιέζει το ανθρώπινο είδος ανά τους αιώνες. Αξίζει να συνεχίσουμε να πίνουμε στην υγειά της χαράς, να χορεύουμε ξέφρενα μιας και σύμφωνα με τους προβοκάτορες Μπουρανίτες «την Καθαρά Δευτέρα παίρνουν τα μ@@νιά αέρα» και να γλεντάμε για τη μαγεία της φύσης που αναγεννιέται κάθε στιγμή έξω και μέσα μας. Κι έτσι μιας και φτάσαμε στο κλείσιμο, για να μην μακρηγορούμε περαιτέρω και να μη σας αποκαλύψουμε όλα τα μυστικά για το Μπουρανί θα αρκεστούμε να σας αφήσουμε αλα Μπουρανί, λύνοντάς σας την απορία για το «πως το τρίβουν το πιπέρι του διαβόλου οι καλογέροι».. Ε, λοιπόν «Με το μπ@@τσο το ετρίβανε και το σκορδοκοπανίζανε»! Καλά γ@@σια!