Το 1998 κυκλοφορούν από την MINOS-EMI οι «Κακές συνήθειες» του Μίλτου Πασχαλίδη.
24 Ιουλίου 2018Το 1995, και ενώ ετοίμαζε με τον Μάνο Ξυδούς τον πρώτο του δίσκο, ο Μίλτος Πασχαλίδης παρουσιάζει ένα νέο τραγούδι στον φίλο και παραγωγό του. Ο Μάνος ακούει το τραγούδι και του λέει πως «δεν πρέπει να μπει σ’ αυτό το δίσκο, αλλά πρέπει να γίνει τίτλος για τον επόμενο». Όπερ και εγένετο! Το 1998 κυκλοφορούν από την MINOS-EMI οι «Κακές συνήθειες», ο κατά τη γνώμη μου και με διαφορά καλύτερος δίσκος του Μίλτου Πασχαλίδη και φυσικά ένας από τους δίσκους που σε μια εικοσαετία θα μνημονεύουμε ως δίσκο σταθμό της γενιάς των τραγουδοποιών. Αν και όχι ικανή, σίγουρα αναγκαία συνθήκη για να χαρακτηριστεί έτσι ένας δίσκος κατά τη γνώμη μου είναι να μπορεί να σταθεί ως μουσικό έργο. Και μπορεί αυτός ο δίσκος να περιέχει διαχρονικές επιτυχίες, αλλά βασικά περιέχει 10/10 καλά τραγούδια. Ο λόγος που δίνω τέτοια βαρύτητα στο σύνολο του έργου είναι αφενός γιατί είναι δείκτης πρόθεσης του δημιουργού και αφετέρου γιατί η ίδια η πραγματικότητα μας δείχνει ότι το να προβλέψει κάποιος το τραγούδι που θα ξεχωρίσει δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται, πόσο μάλλον να βασίσει την πορεία του δίσκου πάνω σ’ αυτό.
Όπως προανέφερα λοιπόν ο δίσκος είχε σημαντικές επιτυχίες. Βασικά, το ομώνυμο του δίσκου, οι «Κακές συνήθειες» που ξεχώρισε στην προτίμηση του κόσμου και, όπως έχει δηλώσει και ο ίδιος ο Μίλτος, ήταν και το τραγούδι που έκλεισε δια παντός για τον ίδιο την πόρτα στην καριέρα του μαθηματικού. Ένα τραγούδι το οποίο ο Πασχαλίδης κατηγορήθηκε πως έκλεψε από το «Φιλαράκι» της Σοφίας Βόσσου. Ο ίδιος πάντως έχει δηλώσει -και μάλλον κάτι παραπάνω θα ξέρει- πως αν και αποδέχεται τις κατηγορίες περί «κλοπής», η αλήθεια είναι ότι το τραγούδι από το οποίο «εμπνεύστηκε» τη μουσική από τις «κακές» του «συνήθειες» δεν είναι το «Φιλαράκι» αλλά το «Wonderful Tonight», του Eric Clapton. Στο δίσκο β’ φωνή κάνει Χρήστος Θηβαίος και η μέρα της ηχογράφησης έμελλε να μείνει για πάντα χαραγμένη στη μνήμη και των δύο αφού ο Θηβαίος πήγε να τραγουδήσει στο στούντιο ενώ λίγο νωρίτερα είχε χάσει τη μητέρα του.
Ένα σημαντικό στοιχείο στο οποίο αξίζει κάποιος να σταθεί σε αυτό το δίσκο είναι ο Μίλτος Πασχαλίδης ως στιχουργός. Δεν ξέρω αν οφείλεται στην γνωριμία και μετέπειτα συνεργασία του με τον Άλκη Αλκαίο και τον Οδυσσέα Ιωάννου αλλά ο Μίλτος δεν ξεπέρασε ποτέ τον εαυτό του σε ότι αφορά το στίχο του από τις «Κακές συνήθειες» και μετά. Η αλήθεια βέβαια είναι πως στιχουργικά ανέβασε πολύ απότομα τον πήχη με αυτό το δίσκο. Προσωπικά θεωρώ ότι η «Πηνελόπη» είναι ο καλύτερος στίχος που έγραψε ποτέ. Όπως έχει πει και ο ίδιος οι άνθρωποι γεννούν ανθρώπους και τα τραγούδια γεννάνε τραγούδια. Η Πηνελόπη λοιπόν έχει «μαμά» της τον Θανατηφόρο πυρετό της Μελίνας Τανάγρη και μπαμπά της τον «Σεβάχ το θαλασσινό» του Μάνου Λοΐζου. Ο στίχος της, αν και η «Πηνελόπη» δεν είναι λαϊκό τραγούδι έχει αυτό το ακαριαίο των λαϊκών τραγουδιών. Ο Πασχαλίδης στο τραγούδι αυτό αξιοποιεί ως πεδίο του το μύθο για να αφηγηθεί το σήμερα και συνοψίζει -ως όφειλε- έναν από τους κύριους άξονες της Οδύσσειας.
Ας φανεί υπερβολικό: Η Πηνελόπη κατ’ εμέ κρατά το ίδιο νήμα που κρατά η Ιθάκη του Αλεξανδρινού και η Ελένη του Σεφέρη, το ίδιο νήμα που μας συνδέει ακόμα με Ομηρικά έπη. Ο Πασχαλίδης όταν έγραφε το τραγούδι ονειρευόταν μία κέλτικη μπαλάντα που θα ερμήνευε ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου. Ο Βασίλης όμως θεώρησε το τραγούδι σίγουρη επιτυχία και διάλεξε να πει ένα άλλο λιγότερο φωτισμένο παιδί του δίσκου. Πλην όμως δεν είπε ποτέ στον Μίλτο ότι το τραγούδι του άρεσε πραγματικά. Ο Πασχαλίδης απογοητευμένος δεν φτιάχνει ποτέ την κέλτικη μπαλάντα που ονειρευόταν και το κατά τα άλλα σπουδαίο αυτό τραγούδι περιπλανιέται για περίπου δύο δεκαετίες μέχρι να βρει την μορφή που του ταίριαζε.
Το δικό μου αγαπημένο τραγούδι του δίσκου είναι η «Αφήγηση», σε ποίηση Γιώργου Σεφέρη. Είναι γνωστό πως η μετά το Μίκη Θεοδωράκη γενιά συνθετών επιχείρησε πολλές φορές να μελοποιήσει τους μεγάλους μας ποιητές, φτιάχνοντας πολλούς καλούς αλλά και αρκετούς αδιάφορους κύκλους τραγουδιών. Ένας από τους βασικούς λόγους της αποτυχίας τους αυτής πιστεύω πως είναι ο τρόπος με τον οποίο στάθηκαν απέναντι στο έργο. Ο Πασχαλίδης στην «Αφήγηση» στέκεται απέναντι στο νομπελίστα Σεφέρη με αυτή ακριβώς την αναίδεια που χρειάζεται για να φτιάξεις ένα σπουδαίο τραγούδι. Ο Πασχαλίδης δεν είναι έντεχνος -με τη στενή έννοια του όρου- κι όπως έχει πει κι ο ίδιος «ιστορίες του αρέσει να λέει», γι’ αυτό και πηγαίνει τη μελοποιημένη ποίηση ένα βήμα πιο μπροστά με αυτό το τραγούδι.
Ο δίσκος λέει καληνύχτα με ένα Νανούρισμα σε λόγια του Άλκη Αλκαίου. Στο βιβλίο του με τίτλο «Αγύριστο κεφάλι» ο Μίλτος Πασχαλίδης γράφει γι’ αυτό το τραγούδι:
«Του έπαιξα και τα εννιά» -εννοεί τα τραγούδια απ’ τις Κακές συνήθειες.
«Κόλλησε σε δύο. Στη “Φωτιά” και στην “Αφήγηση”. Ειδικά για την ”Αφήγηση” συζητούσαμε πολλή ώρα…»
Και συνεχίζει λίγο παρακάτω:
«Αρχές Σεπτέμβρη κι ενώ είχα ήδη ξεκινήσει τις ηχογραφήσεις, μου τηλεφώνησε. Ήτανε ασυνήθιστα ξαναμμένος κι ανυπόμονος και μου ζήτησε να πάω από το σπίτι επειγόντως.
Για να μη με φάει η περιέργεια πήγα το αμέσως επόμενο απόγευμα.
Ο λόγος ήταν φυσικά το Νανούρισμα.
Δεν ήξερα τι να πω. Για τη χαρά της πρώτης μας επικείμενης συνεργασίας; Για την έκπληξη μου που δεν ξέχασε την κουβέντα μας για τον Σεφέρη; Για τη φράση: Ότι πέρασε, πέρασε σωστά που έμοιαζε συνώνυμο όλης της ζωής του Άλκη;
Φεύγοντας απ’ τον Άλκη στο κεφάλι μου άκουγα τρεις κιθάρες.
Είναι η μοναδική φορά που έχω σκαρώσει μελωδία χωρίς την κιθάρα στη αγκαλιά μου.
Το νανούρισμα ολοκλήρωσε ως επίλογος τον κύκλο τραγουδιών Κακές συνήθειες… και μ’ ένα μαγικό τρόπο ήταν το ακριβές κομμάτι της διαμέτρου που χρειαζόταν για να ολοκληρωθεί ο δίσκος».
Ο Πασχαλίδης κάπνιζε -και συνεχίζει να καπνίζει- μανιωδώς, έκανε για χρόνια τη διαδρομή «Ηράκλειο-Καλαμάτα» κι ακόμα και το «Φωτιά μου» -όπως ο ίδιος έχει πει- είναι πραγματική ιστορία. Ποντάρω ότι αυτά είναι μόνο τα προφανή βιώματα που υπάρχουν στο δίσκο. Ο Πασχαλίδης είναι κατά βάση αυτοβιογραφικός στο στίχο του και αφιερώνει συχνά δίσκους και τραγούδια στις αγαπημένες του. Τα τελευταία χρόνια φαίνεται να ξεχωρίζει στη γενιά του. Μάλλον γιατί διαφοροποιείται. Στην πραγματικότητα η τραγουδοποιοία είναι μονάχα ένα απ’ τα πεδία του. Εδώ και δύο δεκαετίες μελοποιεί τους σημαντικότερους Έλληνες στιχουργούς και τα τελευταία χρόνια επιλέγεται κατά κόρον ως ερμηνευτής του έργου των σπουδαιότερων Ελλήνων συνθετών. Στα live του πάλι είναι διασκεδαστής. Το πρόγραμμα κάθε συναυλίας το φτιάχνει μόνο και μόνο γιατί δεν έχει νόημα να χαλάσεις ένα πρόγραμμα αν δεν το έχεις φτιάξει προηγουμένως. Ο Πασχαλίδης για επαγγελματίας είναι πολύ ερασιτέχνης. Κάνει απανωτά λάθη στρατηγικής. Και αυτό τον σώζει.
Αυτές ήταν οι «Κακές συνήθειες».
