Ακολουθήστε μας στο Google news
Πως ξεκίνησε η μουσική περιπλάνηση με τον Dasho Kurti και το Βασίλη Κετεντζόγλου;
Καταρχάς αυτό όλο ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια. Επειδή είχα κουραστεί να ακούω και να λέω τα ίδια και τα ίδια στα μαγαζιά που εμφανιζόμουν, θέλησα να κάνω ένα πρόγραμμα, όπου να μου δοθεί η ευκαιρία να παίξω και δικά μου τραγούδια, από την προσωπική μου δισκογραφία. Τα κομμάτια αυτά, εκτός από ένα δύο, δεν έχω τη δυνατότητα να τα παίξω στα προγράμματα που κάνουμε στα μαγαζιά γιατί δεν είναι τα μεγάλα σουξέ. Έτσι, μίλησα με τον Dasho Kurti και το Βασίλη τον Κετεντζόγλου , που ξέρω ότι είναι μουσικοί που τους αρέσουν τα εναλλακτικά πράγματα και ψάχνουν πάρα πολύ την τέχνη τους και δέχτηκαν να κάνουμε ένα πρόγραμμα διαφορετικό. Ξεκινήσαμε από το Αλάβαστρον με λίγο κόσμο, αλλά αυτό προχώρησε. Παίξαμε πέρυσι δύο διήμερα στον Πυρήνα και είχε πάει πάρα πολύ καλά και είδα τον κόσμο να τραγουδάει λιγότερο γνωστά τραγούδια, όπως η Πρωτομαγιά του Σαββόπουλου και να χειροκροτεί τα «Περβόλια» (Μ.Θεοδωράκη) και την «Παναγιά των Πατησίων» (Μ.Χατζιδάκι/Ν. Γκάτσου). Με άλλα λόγια αρέσανε πάρα πολύ αυτά τα τραγούδια, τα οποία δεν παίζονται πουθενά. Ούτε στο ραδιόφωνο τα ακούμε. Και δε μπορώ να σκέφτομαι πάντοτε με μοναδικό γνώμονα το τι αρέσει στο κοινό. Δεν υπάρχει λόγος να τραγουδάω αν σκέφτομαι μόνο αυτό. Αγαπώ πολύ τη μουσική, αγαπώ πολύ το τραγούδι και θέλω να κάνω καλά πράγματα που να ευχαριστούν και την ψυχή μου.
Και πως προέκυψε ο δίσκος;
Ήθελα να κάνω ένα δίσκο. Μάζευα τραγούδια για ένα δίσκο πολυσυλλεκτικό. Και μετά σκέφτηκα να κάνουμε ένα δίσκο με τα τραγούδια που παίζαμε στις ζωντανές μας εμφανίσεις. Μπήκαμε λοιπόν στο στούντιο και τα γράψαμε.
Τα γράψατε live;
Ναι. Τα παιδιά – ο Dasho και ο Βασίλης – ήταν μαζί μου και έτσι προέκυψε ο δίσκος. Αυτή ήταν η διαδικασία.
Σε ένα δίσκο που κυκλοφορεί στις μέρες μας είναι πρωτότυπο και αξιοθαύμαστο να περιέχεται ένα τραγούδι του Βαρτάνη (Το μονοπάτι). Πως επιλέχθηκαν τα τραγούδια που συμπεριλήφθηκαν στο δίσκο αυτό;
Εγώ κυρίως έκανα την επιλογή. Εγώ μάζεψα τα κομμάτια αρχικά. Ωστόσο, για παράδειγμα το ισπανικό τραγούδι μου το πρότεινε ο Βασίλης, έχοντας ζήσει δύο χρόνια στην Ισπανία. Εγώ δεν το ήξερα. Είναι ένα πάρα πολύ ωραίο τραγούδι, ένα πολύ ωραίο καψουροτράγουδο, όπως το αποκαλώ εγώ (γέλια). Το τραγούδι του Βαρτάνη, μιας και το ανέφερες, είναι ένα τραγούδι που το ξέρω από πολύ μικρή, από παιδάκι. Οι γονείς μου ακούγανε παλιά λαϊκά τραγούδια. Με αυτά μεγάλωσα.
Θα έλεγε κανείς, πάντως, ότι οι επιλογές των τραγουδιών στο δίσκο απέχουνε πολύ από οποιοδήποτε κλισέ.
Σιχαίνομαι οτιδήποτε κλισέ.
Ακόμα και το τραγούδι του Σεβίλογλου που είναι πιο σύγχρονο ταιριάζει πολύ στο δίσκο.
Επειδή τα παίζουμε τρεις άνθρωποι μόνο, ουσιαστικά δεν αλλάζει η ενορχήστρωση από το ένα στο άλλο. Με την ίδια ψυχή και την ίδια αγάπη παίζουμε όλα τα τραγούδια για αυτό ίσως δεν σου ξένισε. Είναι ένα σύγχρονο λαϊκό τραγούδι.
Πως ξεκίνησες να ασχολείσαι με το τραγούδι και με τη μουσική γενικότερα;
Όταν ξεκίνησα να τραγουδάω το 1995 έκανα μερικά μαθήματα κιθάρας, που το είχα απωθημένο από μικρή. Έμαθα μερικά πράγματα, λίγα ακόρντα, αλλά «γρατζουνάω» μόνο για μένα. Έκανα μαθήματα κλασικού τραγουδιού αφού ξεκίνησα να τραγουδάω. Σταμάτησα λίγο πριν το δίπλωμα γιατί στο κλασικό τραγούδι πρέπει να έχεις πολύ ξεκούραστη φωνή. Εγώ δουλεύοντας παράλληλα στα μαγαζιά, δεν είχα την πολυτέλεια αυτή.
Χρησιμοποιείς το διάφραγμα τραγουδώντας;
Ναι το χρησιμοποιώ. Ό,τι και να κάνεις όμως, όσο καλά και να τοποθετήσεις τη φωνή, όταν τραγουδάς κάθε βράδυ τόσες ώρες… αυτό μόνο στην Ελλάδα γίνεται. Και πολλές φορές υπάρχουν και πολύ κακές ηχητικές και περιβαλλοντικές συνθήκες. Πάντως με το κλασικό τραγούδι έμαθα πολλά πράγματα, άκουσα μια μουσική που δεν την ήξερα και μου άνοιξε ένας άλλος κόσμος.
Είναι πλεονέκτημα το να ξέρεις μουσική ή το να μπορείς να διαβάζεις παρτιτούρα;
Κοίταξε, ό,τι ξέρεις καλό είναι. Είναι ένα συν κατά τη γνώμη μου. Εγώ πάντοτε έκανα περισσότερη παρέα με τους μουσικούς παρά με τους τραγουδιστές. Από τους μουσικούς έμαθα πάρα πολλά πράγματα για τη μουσική και το τραγούδι. Και τα παιδιά που παίζουμε τώρα με βοηθάνε πάρα πολύ. Τους αγαπάω πάρα πολύ. Έχουνε μελετήσει πάρα πολύ στη ζωή τους. Για να πάρουν το δίπλωμά τους έχουν δώσει αμέτρητες εξετάσεις. Είναι αξιοθαύμαστοι.
Από το Χαμάμ, ένα μικρό μαγαζί όπου εμφανίζεστε αυτές τις μέρες, μέχρι το Μέγαρο Μουσικής, όπου έχεις τραγουδήσει επανειλημμένως, πόσο μεγάλη είναι η απόσταση;
Και τα δύο έχουν τη χάρη τους. Δεν αποκλείω τίποτα. Μάλλον για να είμαι ακριβής αποκλείω το κακό τραγούδι, αποκλείω τα κλισέ όσο μπορώ. Κάθε χώρος έχει τη μαγεία του. Στο Μέγαρο πέρασα πάρα πολύ καλά με το Γιώργο Νταλάρα και τον ευχαριστώ που με κάλεσε να τραγουδήσω μαζί του γιατί και σπουδαίος τραγουδιστής είναι και πάντα κάνει προσεγμένα πράγματα. Το Μέγαρο ήτανε μια πολύ καλή εμπειρία για μένα.
Από τις συνεργασίες που έχεις κάνει ξεχωρίζεις κάποιες και αν ναι γιατί;
Δε μπορώ να ξεχωρίσω κάποιες γιατί η κάθε συνεργασία σου δίνει και κάτι. Είτε είναι καλό, είτε είναι κακό, είτε είναι και τα δύο πολλές φορές. Ίσως τα λέω πολύ απλοϊκά. Έχουν και τις καλές και τις κακές στιγμές τους τέλος πάντων. Νομίζω ότι και από τα δύο παίρνεις πράγματα και σε βοηθάνε να εξελιχθείς ως καλλιτέχνης και ως άνθρωπος. Αρκεί να τα επεξεργάζεσαι.
Συνεργασίες που θα ήθελες να κάνεις υπάρχουν;
Υπάρχουν. Σκεφτόμαστε για παράδειγμα να κάνουμε κάτι με το Χρήστο το Νικολόπουλο. Νομίζω ότι μετά από αυτό το δίσκο πρέπει να επανέλθω με λαϊκά τραγούδια. Με τη Βάσω την Αλαγιάννη, που την αγαπάω πάρα πολύ, θα ήθελα να συνεργαστώ δισκογραφικά. Με το Θοδωρή τον Κοτονιά από τα Μακρινά Ξαδέρφια ελπίζω να κάνω κάποια στιγμή κάτι. Συμμετείχα στο δίσκο τους με τίτλο Καλό Ταξίδι. Γράφει πάρα πολύ όμορφα τραγούδια ο Θοδωρής και ανήκουμε και στην ίδια γενιά. Με ενδιαφέρει πολύ να λέω τραγούδια νέων ανθρώπων και το κάνω. Όποτε μου ζητήσει κάποιος να τραγουδήσω ένα καλό τραγούδι, το κάνω. Και με το Νεοκλή το Νεοφυτίδη θα ήθελα να συνεργαστώ. Θα μπορούσα να συνεργαστώ και πάλι με το Βασίλη (Κετεντζόγλου) και το Dasho (Kurti) οι οποίοι επίσης γράφουν πολύ ωραία τραγούδια.
Όντως τα δύο τραγούδια τους στο Παράξενο Ταξίδι είναι πολύ ωραία και στέκονται επάξια πλάι σε αναγνωρισμένα άλλα τραγούδια.
Μα τους ζήτησα να μου γράψουνε από ένα τραγούδι για το δίσκο, για να δείξω ότι υπάρχουνε αξιόλογοι νέοι δημιουργοί. Είναι άνθρωποι που έχουνε διάθεση, έχουνε όρεξη, αλλά δεν τους δίνεται η δυνατότητα… γιατί βλέπω ότι οι περισσότεροι συνάδελφοι επιλέγουν τη σιγουριά.
Ποια είναι η γνώμη σου για την κατάσταση στη σύγχρονη ελληνική μουσική;
Αν ανοίξεις το ραδιόφωνο θα ακούσεις σε ποσοστό 90% τα ίδια και τα ίδια τραγούδια. Αυτό το θεωρώ πολύ περιοριστικό για τον κόσμο. Του στενεύει τόσο πολύ τους ορίζοντες. Ακούμε συνέχεια τα ίδια. Εν τω μεταξύ τα περισσότερα τραγούδια έχουν μόνο πέντε νότες. Τη δεκαετία του 50 τα λαϊκά τραγούδια ήταν πάρα πολύ δύσκολα τραγούδια και ήταν πιο εξασκημένο το αυτί του κοινού…
… μήπως και η φωνή του τραγουδιστή;
Ναι, εντάξει. Για να τραγουδήσει τόσο δύσκολα τραγούδια κάποιος έπρεπε να είναι και πολύ καλός τραγουδιστής εκ των πραγμάτων. Δεν γινόταν αλλιώς. Σήμερα δεν υφίσταται αυτό.
Με το ίντερνετ και τη σύγχρονη τεχνολογία ποια είναι η σχέση σου; Το χρησιμοποιείς για την προώθηση της δουλειάς σου;
Με το ίντερνετ υπάρχει μια ισοτιμία. Ο καθένας μπορεί να βρει στο διαδίκτυο ό,τι θέλει. Υπάρχει μια δικαιοσύνη, ας το πω έτσι. Εγώ το χρησιμοποιώ και για τη δουλειά μου. Ανακοινώνω τις εμφανίσεις μου και λαμβάνω και μηνύματα από ανθρώπους που με έχουν δει στις συναυλίες μου.
Έχεις myspace ή facebook;
Έχω ένα επίσημο website και λογαριασμό στο facebook. Δεν έχω myspace. Μου αρέσει να επικοινωνώ με τον κόσμο. Τώρα τελευταία ανακάλυψα και το chat και μιλάω με πάρα πολύ κόσμο. Μου λένε διάφορα, με ρωτάνε διάφορα. Είναι πιο άμεση η επικοινωνία και μου αρέσει.
Πες μου αγαπημένους σου τραγουδιστές και τραγουδίστριες.
Νούμερο ένα ο Στέλιος Καζαντζίδης. Καίτη Γκρέυ, Ρόζα Εσκενάζυ, Γιώτα Λύδια, Μαρίκα Νίνου, Ελένη Βιτάλη, Μανώλης Λιδάκης. Να πούμε και ξένους;
Αμέ.
Οι τέσσερις πολύ μεγάλες τραγουδίστριες της τζαζ η Billy Holiday, η Ella Fitzerald, η Sarah Vaughan και η Nina Simone. Πιο πολύ οι γυναικείες φωνές μου αρέσουν. Μου αρέσει μια Αραβίδα τραγουδίστρια που τη λατρεύω, λέγεται Warda. Οι πιο γνωστές είναι η Fayrouz και η Kulthum. Η Warda όμως είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση. Είναι πιο λαϊκή τραγουδίστρια από αυτές, αλλά είναι συγκλονιστική. Ποιοι άλλοι; Όλοι οι παλιοί λαϊκοί τραγουδιστές μου αρέσουν. Ειδικά αυτοί που σου ανέφερα είναι οι αγαπημένοι μου.
Σε μια δύσκολη εποχή για τη δισκογραφία, πόσο εύκολο ήταν να κυκλοφορήσεις ένα καινούργιο δίσκο;
Κοίταξε, δεν πήγα σε άλλη δισκογραφική εταιρεία να προτείνω το δίσκο, αλλά κατευθείαν στο Θανάση το Συλλιβό και το Μετρονόμο, βλέποντας ότι όλες οι εταιρείες θέλουνε να κάνουνε ένα πιο «εύκολο» τραγούδι, ποπ ή σκυλάδικο. Δε νομίζω ότι θα ενδιέφερε αυτός ο δίσκος μια πολυεθνική εταιρεία. Πήγα λοιπόν στο Θανάση που ξέρω ότι ενδιαφέρεται για τα καλά πράγματα και είναι επιλεκτικός σε αυτά που κάνει και ευτυχώς δέχτηκε. Σίγουρα σε μια πιο μικρή εταιρεία υπάρχουν δυσκολίες, αλλά υπάρχουν και πλεονεκτήματα.
Βρίσκει κανείς να αγοράσει το cd στο Χαμάμ όπου εμφανίζεσαι;
Ναι, υπάρχει εκεί. Κάνουμε πολύ κόπο γα να φτάσει αυτή η δουλειά στον κόσμο. Δεν υπάρχουνε πολλά μέσα και ουσιαστικά θα μπορούσες να πεις ότι λειτουργώ και σα μάνατζερ του εαυτού μου.
Τι θα ακούσουν και τι θα δουν όσοι έρθουν στο Χαμάμ στις 6 και 7 Νοεμβρίου λοιπόν;
Θα ακούσουν τα τραγούδια του δίσκου, τραγούδια από την προσωπική μου δισκογραφία – από τη δουλειά με τον Καλαντζόπουλο, από τη δουλειά με τον Πάππο, από κάποιες συμμετοχές που έχω κάνει – τραγούδια λαϊκά και ένα μικρό αφιέρωμα στον Καζαντζίδη με λιγότερο γνωστά τραγούδια που έχει τραγουδήσει. Παίζουμε τραγούδια του Dasho από τα «Έρημα Χωριά», μια πολύ ωραία δισκογραφική δουλειά. Η φιλοσοφία μου είναι να προτείνουμε τραγούδια, να ακούσει ο κόσμος κάτι διαφορετικό. Ξέρω ότι δεν είναι εύκολο για τον κόσμο αυτό, αλλά το πρόγραμμα είναι ωραίο. Όσοι έρχονται και το ακούνε δηλώνουν ότι τους αρέσει. Το καλοκαίρι κάναμε συναυλίες, ήρθε πολύς κόσμος και το πρόγραμμα άρεσε πολύ. Τώρα αν έρθει κάποιος και μας ζητήσει ένα τραγούδι που μας αρέσει θα το παίξουμε κι αυτό. Αν όμως μας ζητήσει να παίξουμε το «Σ’ αγαπώ γιατί είσαι ωραία», δεν θα το παίξουμε.
Τα λαϊκά τραγούδια είναι τραγούδια υψηλών ερμηνευτικών απαιτήσεων, τόσο σε επίπεδο συναισθήματος, όσο και σε επίπεδο τεχνικής. Κι αν το πρώτο δε μαθαίνεται, το δεύτερο πως κατακτάται; Πως έχεις καταφέρει να αναπτύξεις την τεχνική που χρειάζονται οι ερμηνείες των λαϊκών τραγουδιών;
Ασχολήθηκα πολύ με το λαϊκό τραγούδι και με το σμυρναίικο λόγω της συνεργασίας μου με την Εστουδιαντίνα. Επίσης ψάχνω πάρα πολύ το ρεπερτόριο. Δε μου αρέσει να βρίσκω τραγούδια και να μένω σε αυτά. Η «τρέλα» μου είναι να ψάχνω δύσκολα και «άγνωστα» κομμάτια και να τα προτείνω. Μου αρέσουν και τα δύσκολα κομμάτια από τεχνικής πλευράς. Κάθομαι και τα δουλεύω πάρα πολύ. Λέγοντας και ξαναλέγοντάς τα βρίσκω συνεχώς νέους τρόπους. Αν ακούσεις την «Πασαλιμανιώτισσα» (του Τούντα) όπως την έλεγα τα πρώτα χρόνια και πως τη λέω τώρα θα διαπιστώσεις ότι δεν έχει καμία σχέση.
Ευχαριστώ πολύ για την κουβέντα μας.
Κι εγώ.
Η Σοφία Παπάζογλου είναι μια πολύ καλή νέα τραγουδίστρια που ερμηνεύει εξαιρετικά τα λαϊκά τραγούδια. Παλαιότερα αυτό ίσως να μην ήταν τόσο σημαντικό, αλλά στις μέρες μας είναι μάλλον σπάνιο. Ο καινούργιος της δίσκος λέγεται «Ένα παράξενο ταξίδι» και στάθηκε η αφορμή για μια πολύωρη κουβέντα μαζί της.
07 Νοεμβρίου 2009Η Σοφία Παπάζογλου είναι μια πολύ καλή νέα τραγουδίστρια που ερμηνεύει εξαιρετικά τα λαϊκά τραγούδια. Παλαιότερα αυτό ίσως να μην ήταν τόσο σημαντικό, αλλά στις μέρες μας είναι μάλλον σπάνιο. Όσοι από εσάς αγαπάτε το καλό λαϊκό τραγούδι, λοιπόν, αναζητήστε τον καινούργιο της δίσκο με τίτλο «Ένα παράξενο ταξίδι». Ο δίσκος αυτός στάθηκε η αφορμή για μια πολύωρη κουβέντα με τη Σοφία Παπάζογλου, αποσπάσματα της οποίας θα διαβάσετε παρακάτω.Πως ξεκίνησε η μουσική περιπλάνηση με τον Dasho Kurti και το Βασίλη Κετεντζόγλου;
Καταρχάς αυτό όλο ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια. Επειδή είχα κουραστεί να ακούω και να λέω τα ίδια και τα ίδια στα μαγαζιά που εμφανιζόμουν, θέλησα να κάνω ένα πρόγραμμα, όπου να μου δοθεί η ευκαιρία να παίξω και δικά μου τραγούδια, από την προσωπική μου δισκογραφία. Τα κομμάτια αυτά, εκτός από ένα δύο, δεν έχω τη δυνατότητα να τα παίξω στα προγράμματα που κάνουμε στα μαγαζιά γιατί δεν είναι τα μεγάλα σουξέ. Έτσι, μίλησα με τον Dasho Kurti και το Βασίλη τον Κετεντζόγλου , που ξέρω ότι είναι μουσικοί που τους αρέσουν τα εναλλακτικά πράγματα και ψάχνουν πάρα πολύ την τέχνη τους και δέχτηκαν να κάνουμε ένα πρόγραμμα διαφορετικό. Ξεκινήσαμε από το Αλάβαστρον με λίγο κόσμο, αλλά αυτό προχώρησε. Παίξαμε πέρυσι δύο διήμερα στον Πυρήνα και είχε πάει πάρα πολύ καλά και είδα τον κόσμο να τραγουδάει λιγότερο γνωστά τραγούδια, όπως η Πρωτομαγιά του Σαββόπουλου και να χειροκροτεί τα «Περβόλια» (Μ.Θεοδωράκη) και την «Παναγιά των Πατησίων» (Μ.Χατζιδάκι/Ν. Γκάτσου). Με άλλα λόγια αρέσανε πάρα πολύ αυτά τα τραγούδια, τα οποία δεν παίζονται πουθενά. Ούτε στο ραδιόφωνο τα ακούμε. Και δε μπορώ να σκέφτομαι πάντοτε με μοναδικό γνώμονα το τι αρέσει στο κοινό. Δεν υπάρχει λόγος να τραγουδάω αν σκέφτομαι μόνο αυτό. Αγαπώ πολύ τη μουσική, αγαπώ πολύ το τραγούδι και θέλω να κάνω καλά πράγματα που να ευχαριστούν και την ψυχή μου.
Και πως προέκυψε ο δίσκος;
Ήθελα να κάνω ένα δίσκο. Μάζευα τραγούδια για ένα δίσκο πολυσυλλεκτικό. Και μετά σκέφτηκα να κάνουμε ένα δίσκο με τα τραγούδια που παίζαμε στις ζωντανές μας εμφανίσεις. Μπήκαμε λοιπόν στο στούντιο και τα γράψαμε.
Τα γράψατε live;
Ναι. Τα παιδιά – ο Dasho και ο Βασίλης – ήταν μαζί μου και έτσι προέκυψε ο δίσκος. Αυτή ήταν η διαδικασία.
Σε ένα δίσκο που κυκλοφορεί στις μέρες μας είναι πρωτότυπο και αξιοθαύμαστο να περιέχεται ένα τραγούδι του Βαρτάνη (Το μονοπάτι). Πως επιλέχθηκαν τα τραγούδια που συμπεριλήφθηκαν στο δίσκο αυτό;
Εγώ κυρίως έκανα την επιλογή. Εγώ μάζεψα τα κομμάτια αρχικά. Ωστόσο, για παράδειγμα το ισπανικό τραγούδι μου το πρότεινε ο Βασίλης, έχοντας ζήσει δύο χρόνια στην Ισπανία. Εγώ δεν το ήξερα. Είναι ένα πάρα πολύ ωραίο τραγούδι, ένα πολύ ωραίο καψουροτράγουδο, όπως το αποκαλώ εγώ (γέλια). Το τραγούδι του Βαρτάνη, μιας και το ανέφερες, είναι ένα τραγούδι που το ξέρω από πολύ μικρή, από παιδάκι. Οι γονείς μου ακούγανε παλιά λαϊκά τραγούδια. Με αυτά μεγάλωσα.
Θα έλεγε κανείς, πάντως, ότι οι επιλογές των τραγουδιών στο δίσκο απέχουνε πολύ από οποιοδήποτε κλισέ.
Σιχαίνομαι οτιδήποτε κλισέ.
Ακόμα και το τραγούδι του Σεβίλογλου που είναι πιο σύγχρονο ταιριάζει πολύ στο δίσκο.
Επειδή τα παίζουμε τρεις άνθρωποι μόνο, ουσιαστικά δεν αλλάζει η ενορχήστρωση από το ένα στο άλλο. Με την ίδια ψυχή και την ίδια αγάπη παίζουμε όλα τα τραγούδια για αυτό ίσως δεν σου ξένισε. Είναι ένα σύγχρονο λαϊκό τραγούδι.
Πως ξεκίνησες να ασχολείσαι με το τραγούδι και με τη μουσική γενικότερα;
Όταν ξεκίνησα να τραγουδάω το 1995 έκανα μερικά μαθήματα κιθάρας, που το είχα απωθημένο από μικρή. Έμαθα μερικά πράγματα, λίγα ακόρντα, αλλά «γρατζουνάω» μόνο για μένα. Έκανα μαθήματα κλασικού τραγουδιού αφού ξεκίνησα να τραγουδάω. Σταμάτησα λίγο πριν το δίπλωμα γιατί στο κλασικό τραγούδι πρέπει να έχεις πολύ ξεκούραστη φωνή. Εγώ δουλεύοντας παράλληλα στα μαγαζιά, δεν είχα την πολυτέλεια αυτή.
Χρησιμοποιείς το διάφραγμα τραγουδώντας;
Ναι το χρησιμοποιώ. Ό,τι και να κάνεις όμως, όσο καλά και να τοποθετήσεις τη φωνή, όταν τραγουδάς κάθε βράδυ τόσες ώρες… αυτό μόνο στην Ελλάδα γίνεται. Και πολλές φορές υπάρχουν και πολύ κακές ηχητικές και περιβαλλοντικές συνθήκες. Πάντως με το κλασικό τραγούδι έμαθα πολλά πράγματα, άκουσα μια μουσική που δεν την ήξερα και μου άνοιξε ένας άλλος κόσμος.
Είναι πλεονέκτημα το να ξέρεις μουσική ή το να μπορείς να διαβάζεις παρτιτούρα;Κοίταξε, ό,τι ξέρεις καλό είναι. Είναι ένα συν κατά τη γνώμη μου. Εγώ πάντοτε έκανα περισσότερη παρέα με τους μουσικούς παρά με τους τραγουδιστές. Από τους μουσικούς έμαθα πάρα πολλά πράγματα για τη μουσική και το τραγούδι. Και τα παιδιά που παίζουμε τώρα με βοηθάνε πάρα πολύ. Τους αγαπάω πάρα πολύ. Έχουνε μελετήσει πάρα πολύ στη ζωή τους. Για να πάρουν το δίπλωμά τους έχουν δώσει αμέτρητες εξετάσεις. Είναι αξιοθαύμαστοι.
Από το Χαμάμ, ένα μικρό μαγαζί όπου εμφανίζεστε αυτές τις μέρες, μέχρι το Μέγαρο Μουσικής, όπου έχεις τραγουδήσει επανειλημμένως, πόσο μεγάλη είναι η απόσταση;
Και τα δύο έχουν τη χάρη τους. Δεν αποκλείω τίποτα. Μάλλον για να είμαι ακριβής αποκλείω το κακό τραγούδι, αποκλείω τα κλισέ όσο μπορώ. Κάθε χώρος έχει τη μαγεία του. Στο Μέγαρο πέρασα πάρα πολύ καλά με το Γιώργο Νταλάρα και τον ευχαριστώ που με κάλεσε να τραγουδήσω μαζί του γιατί και σπουδαίος τραγουδιστής είναι και πάντα κάνει προσεγμένα πράγματα. Το Μέγαρο ήτανε μια πολύ καλή εμπειρία για μένα.
Από τις συνεργασίες που έχεις κάνει ξεχωρίζεις κάποιες και αν ναι γιατί;
Δε μπορώ να ξεχωρίσω κάποιες γιατί η κάθε συνεργασία σου δίνει και κάτι. Είτε είναι καλό, είτε είναι κακό, είτε είναι και τα δύο πολλές φορές. Ίσως τα λέω πολύ απλοϊκά. Έχουν και τις καλές και τις κακές στιγμές τους τέλος πάντων. Νομίζω ότι και από τα δύο παίρνεις πράγματα και σε βοηθάνε να εξελιχθείς ως καλλιτέχνης και ως άνθρωπος. Αρκεί να τα επεξεργάζεσαι.
Συνεργασίες που θα ήθελες να κάνεις υπάρχουν;
Υπάρχουν. Σκεφτόμαστε για παράδειγμα να κάνουμε κάτι με το Χρήστο το Νικολόπουλο. Νομίζω ότι μετά από αυτό το δίσκο πρέπει να επανέλθω με λαϊκά τραγούδια. Με τη Βάσω την Αλαγιάννη, που την αγαπάω πάρα πολύ, θα ήθελα να συνεργαστώ δισκογραφικά. Με το Θοδωρή τον Κοτονιά από τα Μακρινά Ξαδέρφια ελπίζω να κάνω κάποια στιγμή κάτι. Συμμετείχα στο δίσκο τους με τίτλο Καλό Ταξίδι. Γράφει πάρα πολύ όμορφα τραγούδια ο Θοδωρής και ανήκουμε και στην ίδια γενιά. Με ενδιαφέρει πολύ να λέω τραγούδια νέων ανθρώπων και το κάνω. Όποτε μου ζητήσει κάποιος να τραγουδήσω ένα καλό τραγούδι, το κάνω. Και με το Νεοκλή το Νεοφυτίδη θα ήθελα να συνεργαστώ. Θα μπορούσα να συνεργαστώ και πάλι με το Βασίλη (Κετεντζόγλου) και το Dasho (Kurti) οι οποίοι επίσης γράφουν πολύ ωραία τραγούδια.
Όντως τα δύο τραγούδια τους στο Παράξενο Ταξίδι είναι πολύ ωραία και στέκονται επάξια πλάι σε αναγνωρισμένα άλλα τραγούδια.
Μα τους ζήτησα να μου γράψουνε από ένα τραγούδι για το δίσκο, για να δείξω ότι υπάρχουνε αξιόλογοι νέοι δημιουργοί. Είναι άνθρωποι που έχουνε διάθεση, έχουνε όρεξη, αλλά δεν τους δίνεται η δυνατότητα… γιατί βλέπω ότι οι περισσότεροι συνάδελφοι επιλέγουν τη σιγουριά.
Ποια είναι η γνώμη σου για την κατάσταση στη σύγχρονη ελληνική μουσική;Αν ανοίξεις το ραδιόφωνο θα ακούσεις σε ποσοστό 90% τα ίδια και τα ίδια τραγούδια. Αυτό το θεωρώ πολύ περιοριστικό για τον κόσμο. Του στενεύει τόσο πολύ τους ορίζοντες. Ακούμε συνέχεια τα ίδια. Εν τω μεταξύ τα περισσότερα τραγούδια έχουν μόνο πέντε νότες. Τη δεκαετία του 50 τα λαϊκά τραγούδια ήταν πάρα πολύ δύσκολα τραγούδια και ήταν πιο εξασκημένο το αυτί του κοινού…
… μήπως και η φωνή του τραγουδιστή;
Ναι, εντάξει. Για να τραγουδήσει τόσο δύσκολα τραγούδια κάποιος έπρεπε να είναι και πολύ καλός τραγουδιστής εκ των πραγμάτων. Δεν γινόταν αλλιώς. Σήμερα δεν υφίσταται αυτό.
Με το ίντερνετ και τη σύγχρονη τεχνολογία ποια είναι η σχέση σου; Το χρησιμοποιείς για την προώθηση της δουλειάς σου;
Με το ίντερνετ υπάρχει μια ισοτιμία. Ο καθένας μπορεί να βρει στο διαδίκτυο ό,τι θέλει. Υπάρχει μια δικαιοσύνη, ας το πω έτσι. Εγώ το χρησιμοποιώ και για τη δουλειά μου. Ανακοινώνω τις εμφανίσεις μου και λαμβάνω και μηνύματα από ανθρώπους που με έχουν δει στις συναυλίες μου.
Έχεις myspace ή facebook;
Έχω ένα επίσημο website και λογαριασμό στο facebook. Δεν έχω myspace. Μου αρέσει να επικοινωνώ με τον κόσμο. Τώρα τελευταία ανακάλυψα και το chat και μιλάω με πάρα πολύ κόσμο. Μου λένε διάφορα, με ρωτάνε διάφορα. Είναι πιο άμεση η επικοινωνία και μου αρέσει.
Πες μου αγαπημένους σου τραγουδιστές και τραγουδίστριες.
Νούμερο ένα ο Στέλιος Καζαντζίδης. Καίτη Γκρέυ, Ρόζα Εσκενάζυ, Γιώτα Λύδια, Μαρίκα Νίνου, Ελένη Βιτάλη, Μανώλης Λιδάκης. Να πούμε και ξένους;
Αμέ.
Οι τέσσερις πολύ μεγάλες τραγουδίστριες της τζαζ η Billy Holiday, η Ella Fitzerald, η Sarah Vaughan και η Nina Simone. Πιο πολύ οι γυναικείες φωνές μου αρέσουν. Μου αρέσει μια Αραβίδα τραγουδίστρια που τη λατρεύω, λέγεται Warda. Οι πιο γνωστές είναι η Fayrouz και η Kulthum. Η Warda όμως είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση. Είναι πιο λαϊκή τραγουδίστρια από αυτές, αλλά είναι συγκλονιστική. Ποιοι άλλοι; Όλοι οι παλιοί λαϊκοί τραγουδιστές μου αρέσουν. Ειδικά αυτοί που σου ανέφερα είναι οι αγαπημένοι μου.
Σε μια δύσκολη εποχή για τη δισκογραφία, πόσο εύκολο ήταν να κυκλοφορήσεις ένα καινούργιο δίσκο;
Κοίταξε, δεν πήγα σε άλλη δισκογραφική εταιρεία να προτείνω το δίσκο, αλλά κατευθείαν στο Θανάση το Συλλιβό και το Μετρονόμο, βλέποντας ότι όλες οι εταιρείες θέλουνε να κάνουνε ένα πιο «εύκολο» τραγούδι, ποπ ή σκυλάδικο. Δε νομίζω ότι θα ενδιέφερε αυτός ο δίσκος μια πολυεθνική εταιρεία. Πήγα λοιπόν στο Θανάση που ξέρω ότι ενδιαφέρεται για τα καλά πράγματα και είναι επιλεκτικός σε αυτά που κάνει και ευτυχώς δέχτηκε. Σίγουρα σε μια πιο μικρή εταιρεία υπάρχουν δυσκολίες, αλλά υπάρχουν και πλεονεκτήματα.
Βρίσκει κανείς να αγοράσει το cd στο Χαμάμ όπου εμφανίζεσαι;
Ναι, υπάρχει εκεί. Κάνουμε πολύ κόπο γα να φτάσει αυτή η δουλειά στον κόσμο. Δεν υπάρχουνε πολλά μέσα και ουσιαστικά θα μπορούσες να πεις ότι λειτουργώ και σα μάνατζερ του εαυτού μου.
Τι θα ακούσουν και τι θα δουν όσοι έρθουν στο Χαμάμ στις 6 και 7 Νοεμβρίου λοιπόν;
Θα ακούσουν τα τραγούδια του δίσκου, τραγούδια από την προσωπική μου δισκογραφία – από τη δουλειά με τον Καλαντζόπουλο, από τη δουλειά με τον Πάππο, από κάποιες συμμετοχές που έχω κάνει – τραγούδια λαϊκά και ένα μικρό αφιέρωμα στον Καζαντζίδη με λιγότερο γνωστά τραγούδια που έχει τραγουδήσει. Παίζουμε τραγούδια του Dasho από τα «Έρημα Χωριά», μια πολύ ωραία δισκογραφική δουλειά. Η φιλοσοφία μου είναι να προτείνουμε τραγούδια, να ακούσει ο κόσμος κάτι διαφορετικό. Ξέρω ότι δεν είναι εύκολο για τον κόσμο αυτό, αλλά το πρόγραμμα είναι ωραίο. Όσοι έρχονται και το ακούνε δηλώνουν ότι τους αρέσει. Το καλοκαίρι κάναμε συναυλίες, ήρθε πολύς κόσμος και το πρόγραμμα άρεσε πολύ. Τώρα αν έρθει κάποιος και μας ζητήσει ένα τραγούδι που μας αρέσει θα το παίξουμε κι αυτό. Αν όμως μας ζητήσει να παίξουμε το «Σ’ αγαπώ γιατί είσαι ωραία», δεν θα το παίξουμε.
Τα λαϊκά τραγούδια είναι τραγούδια υψηλών ερμηνευτικών απαιτήσεων, τόσο σε επίπεδο συναισθήματος, όσο και σε επίπεδο τεχνικής. Κι αν το πρώτο δε μαθαίνεται, το δεύτερο πως κατακτάται; Πως έχεις καταφέρει να αναπτύξεις την τεχνική που χρειάζονται οι ερμηνείες των λαϊκών τραγουδιών;
Ασχολήθηκα πολύ με το λαϊκό τραγούδι και με το σμυρναίικο λόγω της συνεργασίας μου με την Εστουδιαντίνα. Επίσης ψάχνω πάρα πολύ το ρεπερτόριο. Δε μου αρέσει να βρίσκω τραγούδια και να μένω σε αυτά. Η «τρέλα» μου είναι να ψάχνω δύσκολα και «άγνωστα» κομμάτια και να τα προτείνω. Μου αρέσουν και τα δύσκολα κομμάτια από τεχνικής πλευράς. Κάθομαι και τα δουλεύω πάρα πολύ. Λέγοντας και ξαναλέγοντάς τα βρίσκω συνεχώς νέους τρόπους. Αν ακούσεις την «Πασαλιμανιώτισσα» (του Τούντα) όπως την έλεγα τα πρώτα χρόνια και πως τη λέω τώρα θα διαπιστώσεις ότι δεν έχει καμία σχέση.
Ευχαριστώ πολύ για την κουβέντα μας.
Κι εγώ.
