Μέρες που είναι, διάβασα το «Πώς συλλογάται ο Ρήγας- Επιστροφή στις Πηγές» του Δημήτρη Ψαρρά.
25 Μαρτίου 2021Του Γιάννη Αλμπάνη
Με τη μελέτη αυτή ο Ψαρράς αποδεικνύει ότι δεν είναι μόνο εξαιρετικός δημοσιογράφος, αλλά και αξιόλογος λόγιος.
Το ενδιαφέρον του βιβλίου έγκειται, νομίζω, σε τρία σημεία:
1. Στον έξοχο τρόπο με τον οποίο ο Ψαρράς χρησιμοποιεί το διαδίκτυο και τα ψηφιοποιημένα αρχεία για να φέρει στα φως τα κομμάτια που χρησιμοποίησε ο Ρήγας από τους Εγκυκλοπαιδιστές και τον Βολταίρο.
2. Στην τεκμηρίωση της οργανικής σύνδεσης της σκέψης του Ρήγα με τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό. Αποτελεί έξοχο παράδειγμα της διάδοσης των επαναστατικών ιδεών και της αλληλεπίδρασης των ριζοσπαστών της εποχής το ότι το περίφημο «καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή» είναι ελεύθερη απόδοση μιας φράσης από το θεατρικό Κάτων του Τζόζεφ Άντισον.
3. Στην επανατοποθέτηση του Ρήγα στο μεγάλο αφήγημα της επαναστατικής περιπέτειας. Ο Ψαρράς μας βοηθάει να απομακρυνθούμε από την εικόνα του Ρήγα των σχολικών γιορτών και των κρατικών ταρατατζουμ. Ο Ρήγας συνέλαβε την επανάσταση με τον πιο ριζοσπαστικό («γιακωβίνικο» θα έλεγα) τρόπο για την εποχή του. Γι’ αυτό δεν αποτέλεσε μόνο εχθρό των Οθωμανών που τον οδήγησαν στο θάνατο μαζί με τους 7 συντρόφους του, αλλά και τον Αυστριακών που τον συνέλαβαν και τον παρέδωσαν στους Οθωμανούς. Όπως επίσης, υπήρξε εχθρός του εκκλησιαστικού κατεστημένου και του πατριάρχη Γρηγορίου Ε, ο οποίος οργάνωσε ολόκληρη επιχείρηση για την εξαφάνιση των βιβλίων του Ρήγα.
Ο Ρήγας ανήκει στη μεγάλη παράδοση των ανυπόμονων «αφρόνων» που αρνήθηκαν να υποταχτούν στον συσχετισμό, των μεγάλων ηττημένων που εντέλει κατάφεραν πολύ περισσότερα από τους «νουνεχείς» που διδάσκουν την υποταγή.
Εικόνα: «Ο προπάππος Περραιβός με το κεφάλι του Ρήγα Φεραίου», του Νίκου Εγγονόπουλου
