O Σωτήρης Δανέζης, ο απεσταλμένος του Open στη Μαριούπολη (τότε, στις αρχές του πολέμου), κατάφερε και έφυγε από την πόλη την τελευταία, ακριβώς, ημέρα.
05 Απριλίου 2022
Ηταν, όπως μας λέει, το τελευταίο οργανωμένο ανθρωπιστικό κονβόι, με αμάχους και δημοσιογράφους που απέδρασε από εκεί: «Φύγαμε τελευταία μέρα πριν κλείσει η πόλη, θα ήμασταν ακόμα εγκλωβισμένοι εκεί πιθανότατα, αν δεν τα καταφέρναμε».
Ο Σωτήρης διαθέτει μεγάλη εμπειρία ως πολεμικός ανταποκριτής. Και ήξερε τις πρώτες του κινήσεις στο ξεκίνημα της αποστολής. «Η πρώτη δουλειά που έκανα τη μέρα που φτάσαμε στη Μαριούπολη ήταν να γεμίσω το αυτοκίνητο με τρόφιμα και προμήθειες. Κονσέρβες και διάφορα πράγματα από το σούπερ μάρκετ. Η μεταφράστρια που είχαμε από το Κίεβο απόρησε. Μου το είπε πιο μετά, με θεωρούσε τρελό που με έβλεπε να μαζεύω όλα αυτά».
Η μεταφράστρια, όπως και αρκετοί άλλοι Ουκρανοί, δεν είχαν συνειδητοποιήσει τι τους περίμενε. «Πέρασε αρκετός καιρός μέχρι ο κόσμος να κατευθυνθεί μαζικά προς τα σούπερ μάρκετ», λέει ο Σωτήρης. «Πίστευαν ότι θα ήταν σαν το 2014, ότι η Μαριούπολη δεν θα αντιμετώπιζε κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα».
-Η πόλη πώς άλλαζε;
«Σταδιακά παράκμαζε προς το κακό. Αρχισες να βλέπεις τεθωρακισμένα, έκοβαν δέντρα στις κεντρικές οδούς, έβαζαν σκοπιές στις υπόγειες διαβάσεις. Ηξεραν πως δεν μπορούσαν να αμυνθούν στα ανοιχτά και πως η τελευταία ζώνη άμυνας ήταν μέσα στην πόλη».
Ο Σωτήρης Δανέζης παραλληλίζει τη Μαριούπολη με το Χαλέπι στη Συρία. «Τα πλάνα που βλέπαμε από το drone στο Χαλέπι είναι ίδια με αυτά της Μαριούπολης. Υπάρχουν τεράστιες καταστροφές στις υποδομές της πόλης που θυμίζει ένα απέραντο νεκροταφείο. Κρανίου τόπος». Τον θυμόμαστε τον Σωτήρη στον αέρα του Open να στέλνει τις ανταποκρίσεις του από την πόλη. Εβγαινε αρκετές φορές μέσα στην ημέρα, κάθε μέρα, να δίνει το ρεπορτάζ. «Μετά τις πέντε πρώτες ημέρες έγιναν δραματικά τα πράγματα. Οι εκρήξεις έρχονταν όλο και πιο κοντά. Μετά άρχισαν να ηχούν και οι σειρήνες. Την πρώτη μέρα δύο φορές. Την επομένη τρεις. Φτάσαμε στο σημείο να ηχούν κάθε 10 λεπτά. Ο ήχος του θανάτου. Μετά τις σειρήνες ακολουθούσε κάπου, κάποιος βομβαρδισμός».
-Οι στρατιώτες πώς σας αντιμετώπιζαν τους δημοσιογράφους;
«Μια μέρα που βομβαρδίστηκε η αριστερή πλευρά της πόλης και κατευθυνθήκαμε προς τα εκεί, πέσαμε πάνω τους. Μας είπαν να τραβήξουμε πλάνα αρκεί να μη δείχνουμε τα πρόσωπά τους. Στη συνέχεια έγιναν πιο περίεργοι, ζητούσαν επιπλέον στοιχεία».
-Πού μένατε, πού κοιμόμασταν;
«Αρχικά σε μικρά ξενοδοχεία στην παραλιακή ζώνη, όπου είχαμε κλείσει ο καθένας. Οι φήμες ωστόσο που ακούγονταν ήταν τερατώδεις. Οτι θα κάνουν απόβαση από τη θάλασσα οι Ρώσοι, ότι θα ρίξουν αλεξιπτωτιστές, ότι ήδη έχουν φτάσει Τσετσένοι μαχητές στα 10 χιλιόμετρα από την πόλη. Τότε μας πρότειναν από το ελληνικό προξενείο να πάμε να μείνουμε στο διπλωματικό κτίριο, ώστε να είμαστε πιο ασφαλείς».
-Οι ντόπιοι τι έλεγαν;
«Δεν είχαν συνειδητοποιήσει το κακό που τους περίμενε. Εβλεπα τι ερχόταν αλλά ήταν δύσκολο να το μοιραστώ μαζί τους. Να τους πούμε να φύγουν, γιατί, αν μείνουν, κινδυνεύουν».
-Εσείς;
«Δεν πιστεύαμε πως θα συνέβαινε αυτό που βλέπουμε τώρα. Το απέραντο γκρίζο. Δεν πιστεύαμε πως θα ζούσαμε πόλεμο σε αστικό περιβάλλον στον 21ο αιώνα. Να κοιμάται ο κόσμος στα υπόγεια των πολυκατοικιών».
Παρακολουθεί διαρκώς ο Σωτήρης Δανέζης όσα συμβαίνουν τώρα στη Μαριούπολη. Οπως όλοι μας δηλαδή. Θυμάται τα κτίρια και τα βλέπει τώρα κατεστραμμένα. Το γνωστό ισοπεδωμένο θέατρο λειτουργούσε όταν αυτός έφτασε εκεί. «Είχε παράσταση ένα βράδυ. Η πόλη ζούσε κανονικά. Και τη μέρα και τη νύχτα. Τα εστιατόρια, τα μπαρ, βγήκαμε και φάγαμε ένα βράδυ. Αργότερα αντιληφθήκαμε τι άρχισε να συμβαίνει. Καταλαβαίναμε ότι θα γίνει μακελειό». Ευτυχώς οι Ελληνες δημοσιογράφοι διέφυγαν ασφαλείς. «Γνωρίζαμε στις 2 του μηνός ότι γλιτώνουμε από του Χάρου τα δόντια. Το προηγούμενο βράδυ υπήρχαν ανακοινώσεις για το κονβόι. Ωστόσο, ακόμα και να υπάρχει μια επικοινωνία σε υψηλότερο επίπεδο μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας και του ελληνικού υπουργείο Εξωτερικών, αυτό δεν σημαίνει ότι η πληροφορία θα φτάσει και στον τελευταίο λοχία στα μπλόκα. Πέσαμε σε ένα μπλόκο Ρώσων έξω από τη Μαριούπολη και αρχίσαμε τη διαπραγμάτευση για να περάσουμε».
Και τώρα; Τώρα τι για τη Μαριούπολη. Την ανατριχιαστική απάντηση την έδωσε στον Σωτήρη Δανέζη η Ουκρανή διερμηνέας του: «Η Μαριούπολη δεν υπάρχει πια».
