Δημοσιογραφική κόντρα για ένα νεκρό κοριτσάκι στον Έβρο, αν υπήρξε ή όχι...
06 Δεκεμβρίου 2022
Του Δημήτρη Κανελλόπουλου
Και όσο κρατούσε καλά αυτή η κόντρα για το ένα παιδί, δεκάδες άλλα παιδιά αλλά και μεγαλύτεροι σε ηλικία πρόσφυγες, πνίγονταν στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Η συζήτηση αφορούσε την ομάδα των προσφύγων που βρέθηκε το καλοκαίρι πάνω στη νησίδα του Εβρου και δεν ήθελε κανένας να τη διασώσει, ούτε η Τουρκία και σίγουρα ούτε και η Ελλάδα. Εναν ολόκληρον μήνα έμειναν εκεί! Αν τους είχαν διασώσει άμεσα, όπως θα έπρεπε, δεν θα υπήρχε και η δημοσιογραφική κόντρα για το αν πέθανε ή όχι ένα μικρό κοριτσάκι, η Μαρία. Κόντρα με σαφείς πολιτικές σκοπιμότητες. Υπήρξαν άραγε fake news από ανθρώπους που έκαναν ρεπορτάζ εκεί, κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες; Και με τις επίσημες αρχές να παίζουν κρυφτούλι; Και με έναν υπουργό, τον κ. Μηταράκη, να βάζει συνεχώς εμπόδια;
Πριν από μερικές εβδομάδες λοιπόν το Spiegel απέσυρε τα ρεπορτάζ του για το κοριτσάκι. Θέλει να τα ελέγξει ξανά για την εγκυρότητά τους, λέει. Αφορμή για την περαιτέρω έρευνα στάθηκε μία (καθυστερημένη) επιστολή διαμαρτυρίας του κ. Μηταράκη. Ξεκίνησαν ήδη εσωτερική έρευνα στο γερμανικό περιοδικό, στέλνοντας ανθρώπους τους και στην Αθήνα προκειμένου να τσεκάρουν μαρτυρίες και γεγονότα. Τα αποτελέσματα θα τα μάθουμε μέσα στον Δεκέμβριο, οπότε και θα δούμε αν θα επαναφέρει τα δημοσιεύματα και με ποιες αλλαγές. Οι συντάκτες του Μαξιμίλιαν Ποπ και (βασικά) Γιώργος Χρηστίδης επιμένουν στην εγκυρότητα των ρεπορτάζ τους. Ο Χρηστίδης μάλιστα κατάφερε και εισχώρησε στις δομές ως μεταφραστής, οπότε είχε απευθείας επαφή με τους πρόσφυγες, χωρίς εποπτεία από τις Αρχές. Και μίλησε πολλές φορές με τους γονείς του αμφισβητούμενου κοριτσιού. Αρα το ρεπορτάζ του έχει μεγάλη βάση, όπως καταλαβαίνετε. Εκτός και αν η οικογένεια του παιδιού έλεγε (και λέει) ψέμματα. Μπορεί να συμβαίνει και αυτό, δεν το αποκλείουμε φυσικά.
Στο Spiegel αναφέρθηκαν στη συνέχεια, δικαίως, πολλά γερμανικά ΜΜΕ. Η FAZ έγραψε ότι «το νεκρό κορίτσι ίσως δεν υπήρξε» και η Taggespiegel ότι «η όλη διαχείριση θυμίζει την υπόθεση Relotius», του δημοσιογράφου εκείνου του Spiegel, του Κλάας Ρελότιους, που παλιότερα δημοσίευε δηλώσεις τις οποίες είχε επινοήσει ο ίδιος. Αλλά και η Βασιλική Σιούτη στη Lifo μιλάει για fake news. «Κανένα στοιχείο δεν έχει δοθεί στις Αρχές που ερευνούν ώς τώρα για το “πέμπτο παιδί” της οικογένειας. Η αποστολή της Lifo στον Εβρο κατέδειξε ότι κανένας από τους τριάντα οκτώ πρόσφυγες, ειδικά οι γονείς, δεν θέλει να μιλήσει για το περιστατικό που κατήγγειλαν, αλλά ούτε και να διερευνηθεί». Ο Αρης Δημοκίδης έκανε κι ένα podcast για τα fake news και για το «πώς μια επίμονη ρεπόρτερ (σ.σ.: η Βασιλική Σιούτη) ερεύνησε κάτω απ’ την επιφάνεια και ανακάλυψε πως δεν ήταν όλα όπως φαίνονταν...». Σε παράλληλο μήκος κύματος ο Φαήλος Κρανιδιώτης με το άρθρο του «Πού είναι η “Μαρία”, οέο;» (newsbreak.gr), ο Τάκης Θεοδωρόπουλος («Η ανάσταση της μικρής Μαρίας», «Καθημερινή»), ο Γιάννης Πρετεντέρης («Το κοριτσάκι που το έλεγαν Μαρία ή Μάγια ή Μύριαμ και το οποίο είτε πέθανε είτε δεν πέθανε», «ΝΕΑ»), η Βίβιαν Ευθυμιοπούλου («Δημοσιογραφία από το παράλληλο σύμπαν», «Liberal.gr») και άλλοι πολλοί.
Η Deutsche Welle με ρεπορτάζ της εξηγεί πως «αυτά τα γεγονότα δεν αναφέρθηκαν μόνο από το Der Spiegel αλλά και από άλλα διεθνή και ελληνικά μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων της ελληνικής καθημερινής εφημερίδας “Εφ.Συν.”, του Al Jazeera και του Channel 4 στο Ηνωμένο Βασίλειο». Και στη Le Monde, να προσθέσω εγώ. Κανένα από αυτά τα ΜΜΕ δεν έχει αποσύρει τα ρεπορτάζ του.
«Μέχρι στιγμής, οι ελληνικές Αρχές δεν έχουν παράσχει στοιχεία ότι το κορίτσι δεν πέθανε ή δεν υπήρχε. Το σίγουρο είναι ότι οι γονείς του κοριτσιού συνεχίζουν να υποστηρίζουν ότι η κόρη τους πέθανε στη νησίδα στον ποταμό Εβρο», εξηγεί στην Deutsche Welle η Μαρίνα Ράφενμπεργκ, ανταποκρίτρια της Le Monde στην Αθήνα. «Το σίγουρο είναι επίσης ότι οι γονείς, μαζί με τα άλλα παιδιά τους και την υπόλοιπη παρέα, είχαν κολλήσει σ’ αυτή τη νησίδα για εβδομάδες και δεν διασώζονταν. Ωστόσο, εάν η ελληνική κυβέρνηση συνεχίσει να αποτρέπει οποιαδήποτε διεθνή, ανεξάρτητη έρευνα για το περιστατικό, οι οριστικές απαντήσεις στα πολλά ανοιχτά ερωτήματα είναι πιθανό να παραμείνουν άπιαστες».
Δεν δημιουργεί πάντως καμία έκπληξη η αγωνία πολλών δημοσιογράφων να αποκαλύψουν τα συγκεκριμένα fake news για το μικρό κοριτσάκι - μιλάω για αρθρογράφου, όχι για τα ρεπορτάζ. Ακόμα και αν έχουν δίκιο, υπάρχει το δέντρο υπάρχει και το δάσος.
