Ακολουθήστε μας στο Google news

Μία σπουδαία μουσική προσωπικότητα

Από τον Άκη Έβενη
Φωτογραφίες: João Donato Institute

Στις κολασμένες νότες των πυρκαγιών, που να βρεις τη διάθεση να γράψεις δυο λόγια για τον João Donato, έναν Α΄ κατηγορίας μουσικό της Bossa, ο οποίος πέθανε στο Ρίο ντε Τζανέιρο, στις 17 Ιουλίου 2023, σε ηλικία 88 ετών. O Joao, ήταν ένας εντυπωσιακός πιανίστας με μια διαρκή παραγωγή ιστορικών μουσικών έργων, ο οποίος ξεκίνησε την επαγγελματική πορεία του το 1949, σε ηλικία 15 ετών, παίζοντας ακορντεόν στο Sinatra - FarneyFanClub.

Το γεγονός, ότι πολλά από τα ηχογραφήματα του λειτουργούν σαν αντικαταθλιπτικό με οδήγησαν στη βαθιά χαλάρωση που χρειαζόμουν ώστε να γράψω λίγα λόγια γι’ αυτόν τον σπουδαίο μουσικό. Και εδώ, ανακαλύπτω ότι υπάρχουν τρόποι για να κόψετε τα ΧΑΝΑΧ. Άλλωστε, από τα αρχαία χρόνια ήταν γνωστή η επίδραση της μουσικής στην ψυχή του ανθρώπου. Η δύναμη της μουσικής είναι τεράστια και αυτό αποδείχθηκε σε πολλά επιστημονικά ευρήματα διαφόρων κλάδων.«Η μουσική ξεπλένει από την ψυχή την σκόνη της καθημερινότητας» - γνωμικό του Berthold Auerbach.

Ο João Donato ήταν μια φυσιογνωμία με τεράστια επιρροή στην ιστορία και την ανάπτυξη της Βossa Νova και της Βραζιλιάνικης Jazz. Αυτός: Ο πιανίστας, Ο συνθέτης, Ο ενορχηστρωτής ηχογράφησε πάνω από τρεις δωδεκάδες άλμπουμ με το όνομά του και έχει χιλιάδες τίτλους ηχογραφημάτων. Εργάστηκε σχεδόν με κάθε Βραζιλιάνο δάσκαλο, άνδρα και γυναίκα, για γενιές. Περαιτέρω, δούλεψε με δασκάλους της λατινικής μουσικής, συμπεριλαμβανομένων των Mongo Santamaria και Tito Puente, και έπαιξε τρομπόνι στο ολοκληρωμένο άλμπουμ του μεγάλου μουσικού σχήματος του Eddie Palmieri, «La Perfecta» στο οποίο συμμετείχαν είκοσι επτά μουσικοί. Ένα από τα καλύτερα Latin άλμπουμ που κυκλοφόρησαν, ένα από τα καλύτερα μουσικά σχήματα του Eddie Palmieri, το «La Perfecta» περιλαμβάνει 12 πεντακάθαρα, up tempo τραγούδια που κυμαίνονται από guajiras μέχρι pachangas έως sonesmontuno με ένα chachacha να ακούγεται δυνατά. Ο Palmieri ακούγεται εμπνευσμένος στο πιάνο, ο τραγουδιστής Ismael Quintana ηγείται του σχήματος εξαιρετικά και το ηχηρό τμήμα των πνευστών περιλαμβάνει σημαντικούς παίκτες όπως τον Joao Donato στο τρομπόνι και τον Willie Matos στην τρομπέτα. Το «La Perfecta» είναι ένα εξαιρετικό δείγμα πρώιμου λάτιν χορού πολύ πριν αρχίσουν οι «fusion» παρεμβατισμοί των μουσικών της Δύσης και ορισθεί ως όνομα πλέον στο παιχνίδι του συνδυασμού των μουσικών ιδιωμάτων.

Ο Donato, λοιπόν, γεννήθηκε στο Rio Branco, πρωτεύουσα της Βραζιλιάνικης πολιτείας Acre, στη δυτική Βραζιλία, στις 17 Αυγούστου 1934. Το πρώτο πληκτρολόγιο του ήταν ένα μικροσκοπικό ακορντεόν, το οποίο έμαθε ο ίδιος να παίζει σε ηλικία έξι ετών. Στο σχολείο έμαθε να παίζει τρομπόνι (ένα όργανο που έπαιζε αργότερα σε ηχογραφήσεις) και στα ενδέκατα γενέθλιά του, έλαβε ως δώρο ένα κανονικό ακορντεόν από τον πατέρα του. Την ίδια χρονιά, το 1945, ο πατέρας του Donato μεταφέρθηκε από την πατρίδα του, το Rio Branco, στο Ρίο ντε Τζανέιρο και ο Donato ξεκίνησε κανονικά τα μαθήματα πιάνου.
Για πρώτη φορά ηχογράφησε με τον κορυφαίο φλαουτίστα, Altamiro Carrilho. Αμέσως μετά εντάχθηκε σε ένα συγκρότημα με επικεφαλής τον βιολιστή Fafá Lemos ο οποίος έπαιζε σε νυχτερινά κέντρα της Βραζιλίας και ήταν τακτικός συνεργάτης των διαφόρων μουσικών σχημάτων στο Εθνικό Ραδιόφωνο του Ρίο ντε Τζανέιρο (Rádio Nacional do Rio de Janeiro).

«Ο νεαρός João Donato με το ακορντεόν και η μπάντα του στο Rádio Nacional do Rio de Janeiro»

Το πρώτο προσωπικό άλμπουμ του Donato ηχογραφήθηκε το 1953 και ηγήθηκε του συγκροτήματος, Os Namorados, που λάνσαρε την Bosa Nova και ερμήνευσε τραγούδια όπως το «Tenderly».
Αργότερα, ο Donato έγινε ο ενορχηστρωτής και πιανίστας του μουσικού σχήματος Garotosda Lua έχοντας μαζί του τον τραγουδιστή και κιθαριστή, João Gilberto.
Κάποια στιγμή εγκαταλείπει το Rio και μετακομίζει στο São Paulo για να συμμετάσχει στην ορχήστρα Luís César και στο συγκρότημα Os Copacabanas.
Το 1956, ο João Donato ηχογράφησε σε studio της Odeon το άλμπουμ «Chá Dançante-Donato e seu Conjunto»και είναι το πρώτο του με παραγωγό τον πρωτοεμφανιζόμενο μαέστρο, Antonio Carlos Jobim (Tom Jobim).

Αποκαλυπτική η φωτογραφία του João Donato Institute: Στο απόγειο της Bossa Nova, ο Tom Jobim κάλεσε τον João Donato (που ζούσε στις ΗΠΑ από το 1959) να τον συνοδεύσει στο πιάνο στο τηλεοπτικό πρόγραμμα «The Steve Allen Show», που μεταδόθηκε από το Λος Άντζελες. Με την ευκαιρία αυτή, ο Tom Jobim έπαιξε κιθάρα.

Ο Donato συνέθεσε το «Minha Saudade» το οποίο ηχογράφησε με τη φωνή του João Gilberto και έγινε επιτυχία. Σε μια συνέντευξη κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, ο João Gilberto είπε ότι ο Donato είναι αυτός που ενέπνευσε τη δημιουργία της bossa nova.

Παρ’ όλα αυτά, αισθανόταν στριμωγμένος ως μουσικός δημιουργός και ανήμπορος να εκτελέσει ή να ηχογραφήσει την περιπετειώδη σύλληψη του για την bossa nova, στην πατρίδα του. Οι δουλειές στα νυχτερινά κέντρα μειώθηκαν όταν οι πελάτες είπαν ότι αδυνατούσαν να χορέψουν με τη μουσική του. Από την άλλη μεριά, ήταν δύσκολο για τους μουσικούς η εκτέλεση των έργων του. Τους ήταν δύσκολο να τα δουλέψουν και να δέσουν ως ομάδα, μεταξύ τους. Μη μπορώντας να βρει δουλειά στην πατρίδα του, έφυγε από τη Βραζιλία με την παρότρυνση του φίλου του Nanai, πρώην μέλους των Os Namorados, ο οποίος του πρότεινε δουλειά στις Η.Π.Α.

Κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας, ηχογράφησε με τους Mong oSantamaria, Tito Puente, Astrud Gilberto, Bud Shank και Cal Tjader. Οι επιτυχίες του περιελάμβαναν το «ARã» και το «Caranguejo» ηχογραφημένα και τα δύο από τον Sergio Mendes.
Το 1970, κυκλοφόρησε το πρωτοποριακό κλασικό #jazz_funk «A Bad Donato», στο οποίο συμμετείχε (και επηρέασε) τον Eumir Deodato. Το άλμπουμ του «A Bad Donato» (1970) ηχογραφήθηκε με τον μπασίστα της jazz, Ron Carter. Κυκλοφόρησε το «The New Sound of Brazil» και το «Sambou Sambou» στις ΗΠΑ.
Το 1974, ο Donato, ανέλαβε καθήκοντα μουσικού διευθυντή στο σόου «Cantar» της Gal Costa, μιας Βραζιλιάνας τραγουδίστριας λαϊκής μουσικής. Μια από τις κύριες μορφές της μουσικής σκηνής Τropicalia στη Βραζιλία στα τέλη της δεκαετίας του 1960, την οποία μύησε σε μια νεότερη γενιά Βραζιλιάνων που έγιναν συνεργάτες: Το «Quem É Quem» του 1974 παρήχθη από τον Marcos Valle και το «Lugar Comum» του 1975 ηχογραφήθηκε σε συνεργασία με τον Gilberto Gil.
Αφού πέρασε μια δεκαετία στη διασκευή, τη σύνθεση και την παραγωγή, το 1986 κυκλοφόρησε σε άλμπουμ με τον τίτλο «Leiliada» την ηχογραφημένη ζεστή ατμοσφαιρική μουσική βραδιά με το καλύτερη βραζιλιάνικη σύντηξη μουσικών της εποχής, σε ένα μπαρ του Rio. Ακολούθησε άλλη μια δεκαετία σε διάλειμμα.
Το παγκοσμίως αναγνωρισμένο «Coisas Tao Simples» κυκλοφόρησε το 1995 και είναι αυτό που σηματοδότησε την επιστροφή του.
Ο Donato ξανάρχισε τις ηχογραφήσεις το 2000.
Συνεργάστηκε με τον Joyce Moreno στο Tudo Bonito και επανέλαβε τον σημαντικό ρόλο του στο «Aquarius» του 2009.
Ένας φουτουριστικός συνδυασμός #jazz, #bossa, #funk και #electro εμφανίστηκε στο «Donato Elétrico» του 2016 και το 2021 συνεργάστηκε με τους Αμερικανούς Ali Shaheed Muhammad και Adrian Younge στο «JID007» (Jazzis Dead 7).
Ο João Donatoήταν ένας από τους πιο επιφανείς μουσικούς της γενιάς του. Προπομπός της Bossa Nova άφησε το στίγμα του στη samba jazz, την αφρο-κουβανέζικη jazz, τη μινιμαλιστική jazz, τη μινιμαλιστική μουσική που την καθιστά ακόμα και εύθυμη. Χωρίς να βιάζεται, η μουσική δημιουργία του έρεε σαν ποτάμι του Αμαζονίου.

João Donato

Παραγωγή προσωπικών ηχογραφημάτων του João Donato (Δισκογραφία)

- Chá Dançante 1956 Chá Dançante EMI Music Distribution
- Muito a Vontade 1962 Muito a Vontade Dubas Musica
- Sambou...Sambou 1965 Sambou...Sambou Él
- The New Sound of Brazil: Piano of João Donato 1965 The New Sound of Brazil: Piano of João Donato BMG / RCA
- A Bossa Muito Moderna de Donato 196? A Bossa Muito Moderna de Donato Dubas Musica
- A Bad Donato 1970 A Bad Donato Dubas Musica
- Donato Deodato (EP) 1973 Donato Deodato (EP) Savoy
- Quem E Quem 1973 Quem E Quem Toshiba EMI
- Lugar Comum 1975 Lugar Comum Universal Distribution
- Joao Donato 1977 Joao Donato 32 Jazz
- Spirit of Deodato 1980 Spirit of Deodato Tobacco Road
- Coisas Tao Simples 1995 Coisas Tao Simples Blue Note
- Café Com Pão 1998 Café Com PãoLumiar Discos / Lumiar Brasil
- So Danco Samba 1999 So Danco Samba Lumiar Discos / Lumiar Brasil
- João Donato Songbook, Vol. 3 1999 João Donato Songbook, Vol. 3 Lumiar Discos
- Joao Donato Songbook, Vol. 2 1999 Joao Donato Songbook, Vol. 2 Lumiar Discos
- João Donato Songbook, Vol. 1 1999 João Donato Songbook, Vol. 1 Lumiar Discos
- Amazonas 2000 Amazonas Elephant (City Hall)
- E Lala Lay-E 2001 E Lala Lay-E Deck disc
- Remandona Raia 2001 Remandona Raia Lumiar
- The Frog 2001 The Frog Elephant (City Hall)
- Here's That Rainy Bossa Day 2002 Here's That Rainy Bossa Day Irma Casa
- Wanda Sa com Joao Donato 2004 Wanda Sa com Joao Donato DeckDisk / Deckdisc
- A Blue Donato 2005 A Blue Donato Whatmusic.com
- Joao Donato Reecontra Maria Tita 2006 Joao Donato Reecontra Maria Tita Trama
- Dois Panos Para Manga 2006 Dois Panos Para Manga Biscoito Fino
- Piano de Joao Donato 2007 O Piano de Joao Donato Deckdisc
- Uma Tarde Com Bud Shank & Joao Donato 2007 Uma Tarde Com Bud Shank & Joao Donato Biscoito Fino
- Leiliadas: Serie Discobertas 2008 Leiliadas: Serie Discobertas WEA Brazil
- Joao Donato JID007 2021 Joao Donato JID007 Jazz Is Dead
- Síntese do Lance 2021 Síntese do Lance Rocinante Records
- Sintetizamor Sintetizamor
- Managarroba Managarroba DeckDisk
- Sam bolero Sam bolero Universal
- Fundamental Serie Fundamental Serie
- Cartao de Visita Cartao de Visita Random
- Bluchanga Bluchanga
- Aquarius Aquarius Far Out Recordings / Far Out UK
- Agua Agua

Οι συμμετοχές του João Donato ως βασικού συντελεστή σε παραγωγές ηχογραφημάτων:

- Με τον Vinicius Cantuária
Siga-Me (EMI, 1985)
Samba Carioca (Naïve, 2010)
- Με την Nana Caymmi
Renascer (1976)
Nana (1977)
- Με τη νGal Costa
Cantar (Philips, 1974)
Gal Canta Caymmi (Philips, 1976)
Estratosférica (Sony, 2015)
- Με τον Bebel Gilberto
Tanto Tempo (Ziriguiboom, 2000)
Bebel Gilberto (Ziriguiboom, 2004)
- Με την Joyce Moreno
Tudo Bonito (Epic, 2000)
Bossa Duets (Sony, 2003)
Aquarius (2009)
- Με την Marisa Monte
Memories, Chronicles, and Declarations of Love (Metro Blue, 2000)
Infinito Particular (EMI, 2006)
- Με τον Cal Tjader
The Prophet (Verve, 1968)
Solar Heat (Skye, 1968)
Sounds Out Burt Bacharach (Skye, 1969)

Συμμετοχή του João Donato σε παραγωγές άλλων καλλιτεχνών:

- João Bosco, Linha e Passe (RCA Victor, 1979)
- Celso Fonseca, Liebe Paradiso (Ντουμπάς, 2011)
- Michael Franks, Sleeping Gypsy (Warner Bros., 1977)
- Astrud Gilberto, theAstrud Gilberto Album (Verve, 1965)
- João Gilberto, Chega De Saudade (2010)
- ToninhoHorta, Cape Horn (2007)
- Marcelinho da Lua, Tranqüilo (Deckdisc, 2003)
- Jorge Mautner, Bomba de Estrelas (Warner Bros., 1981)
- Sergio Mendes, Sergio Mendes' Favorite Things (Atlantic, 1968)
- Miúcha& Tom Jobim, Miucha & Tom Jobim (RCA Victor, 1979)
- Paula Morelenbaum, Telecoteco (Universal, 2008)
- Milton Nascimento, Clube da Esquina 2 (EMI, 1978)
- Lisa Ono, MinhaSaudade (Nana 1995)
- Eddie Palmieri, La Perfecta (Alegre, 1962)
- Dom Um Romão, Dom Um Romão (Muse, 1974)
- Emílio Santiago, Emílio Santiago (CID, 1975)
- Moacir Santos, Ouro Negro (Universal, 2001)
- Bud Shank, Bud Shank & His Brazilian Friends (Pacific Jazz, 1965)
- Robertinho Silva, Bodas de Prata (CBS, 1989)
- Raul de Souza, Bossa Eterna (BiscoitoFino, 2008)
- Caetano Veloso, Qualquer Coisa (Philips, 1975)
- Nara Leão, Os Meus Amigos São Um Barato (Philips, 1977)