Ακολουθήστε μας στο Google news

Αναγκαζόμαστε πλέον να επαναλαμβάνουμε πράγματα που είναι λυμένα εδώ και χρόνια...

Η δημοσιογράφος (και της ΕΡΤ) Ματίνα Καλτάκη έγραψε μία κριτική στο iefimerida για τον «Βασιλιά Ληρ» δημιουργώντας αντιδράσεις. Οπότε αναγκάστηκε να βγει να εξηγήσει τα αυτονόητα για τη δημοσιογραφία αλλά και την κριτική (θεάτρου ή οτιδήποτε άλλο). Και απάντησε και στον σκηνοθέτη Δημήτρη Καραντζά που της επιτέθηκε (χωρίς να την αναφέρει ονομαστικά) μέσω facebook (διαβάστε παρακάτω το κείμενο του κ. Καραντζά). Αργότερα, στο εμπεριστατωμένο κείμενο της Ματίνας, ο σκηνοθέτης σχολίασε ειρωνικά: «Υπέροχο! Καλή χρονιά!». Όταν δεν έχεις τι να πεις, λες εξυπνάδες...

Ας δούμε καταρχάς τι έγραψε η δημοσιογράφος σχετικά με την κριτική της στη θεατρική παράσταση του Εθνικού Θεάτρου

Με αφορμή το τελευταίο σημείωμά μου για τον "Βασιλιά Ληρ", όπως κάθε φορά που το καλλιτεχνικό Σύστημα ενοχλείται, άνοιξε και πάλι η συζήτηση για το τι πρέπει να λέει και πώς να γράφεται μία κριτική.
Αλήθεια, πώς πρέπει να είναι το καλό θέατρο; Και πώς πρέπει να είναι μία καλή κριτική; Το καλό θέατρο δεν ακολουθεί συνταγές αλλά η καλή κριτική πρέπει να ακολουθεί μία, επιμένουν οι θορυβημένοι. Ποια; Αυτήν που δεν ενοχλεί.
Οι ίδιοι υποστηρίζουν κάθε τόσο, λόγω και έργω, ότι το θέατρο είναι τέχνη πολιτική, που οφείλει να καταγγέλλει τις παθογένειες της κοινωνίας, της οικογένειας, της πολιτικής τάξης και διαχείρισης, και να επιδιώκει την αφύπνιση της κριτικής ικανότητας του κοινού.

Η κριτική του θεάτρου, ωστόσο, δεν πρέπει να είναι πολιτική, δεν επιτρέπεται να θίγει προβλήματα και παθογένειες της αγοράς του θεάτρου, σχέσεις και εξαρτήσεις που υπάρχουν στον χώρο και επιβάλλουν ενδοκαλλιτεχνικές διακρίσεις, ούτε και να αναφέρεται σε παράγοντες που ναι μεν είναι «εξωγενείς» αλλά επηρεάζουν κάθετα την ποιότητα του καλλιτεχνικού έργου. Κατ' αυτούς η θεατρική κριτική που δεν περιορίζεται στην εκάστοτε παράσταση και μόνο, δεν είναι κριτική. Κατ' αυτούς καλή κριτική είναι είτε κείμενα "φίλων" που εγκωμιάζουν " ή κείμενα "θεατρολογικά", δηλαδή ακίνδυνα.
Το αστείο είναι ότι οι θορυβημένοι (μου) επιτίθενται επικαλούμενοι λόγους συναδελφικότητας, αλλά συναδελφικότητας προς τον κύκλο τους, όχι προς όλους, όχι προς αυτούς που δεν τους δίνονται ίσες ευκαιρίες…

Ώστε έρχομαι «εντεταλμένη και για άλλου είδους σκοπιμότητες», κ. Καραντζά; Γιατί δεν μας λέτε από ποιον έρχομαι εντεταλμένη και ποιες είναι αυτές "σκοπιμότητες"; Η κριτική της κριτικής δεν γίνεται με λάσπη στον ανεμιστήρα αλλά με στοιχεία.

Μα δεν βλέπετε ότι είναι τουλάχιστον αστείο, να παρεμβαίνετε τόσο «αθώα» ως αυτόκλητος εκπρόσωπος των καλλιτεχνών που "αδικούνται" από την κριτική μου (ναι, ναι, φυσικά, "αδικημένος" και σεις), σα να μην ξέρετε τι πραγματικά συμβαίνει, ακριβώς για να καλύψετε τα κακώς κείμενα - που όλοι του χώρου, ιδιωτικά και σε παρέες, γνωρίζουν και συζητούν;
[Τι ωραία δυστοπία: τίποτα να μην αλλάζει ποτέ, οι εξουσίες να ανταλλάσσουν φιλοφρονήσεις και να αναθέτουν θέσεις και δουλειές στους καλλιτέχνες "πρώτης κατηγορίας", βουβοί να χειροκροτάμε κάθε παράσταση που παράγεται και στην συνέχεια οι κριτικοί να γράφουν ύμνους... Κι όσοι δεν επευφημούν, να αναγκαζονται να σωπαίνουν. Στάλιν και Σιβηρία, είπατε;]

Ιδού τι έγραψε ο σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς

Δεν ξέρω από πότε η κριτική θεάτρου ταυτίζεται με "ρεπορτάζ οικονομικού ελέγχου" και "σκανδαλοθηρικές υπόνοιες" για θεσμούς και πρόσωπα. Ούτε σε τι αποσκοπεί αυτό. Ούτε από πότε προσωπικές επιθέσεις σε συντελεστές παραστάσεων ως προς το ήθος τους, το αν δουλεύουν συχνά η όχι, αφορούν ζητήματα ανάλυσης της καλλιτεχνικής ή πνευματικής τους εργασίας. Φαίνεται η αίσθηση υπεροχής κάποιων ανθρώπων δεν έχει μέτρο. Όποια κι αν είναι η κριτικός που πληρώνει εισιτήριο, όταν έρχεται σχεδόν εντεταλμένη και για αλλού είδους σκοπιμότητες, δεν τιμά το επάγγελμα που έχει επιλέξει. Εκτός αν έχει αλλάξει επαγγελματικό προσανατολισμό.

Στην κριτική της η Ματίνα Καλτάκη, στο iefimerida, σημείωνε μεταξύ άλλων

Η σκηνογραφία της Εύας Μανιδάκη δεν λειτουργεί καλά, ούτε τα παραπετάσματα από πλαστικό που ορίζουν τον χώρο της σκηνής, ούτε οι δύο καταπακτές που με δυσκολία διακρίνονται στον άδειο σκηνικό χώρο, ενώ η ειδική διαμόρφωση του υποσκηνίου μένει ουσιαστικά ανεκμετάλλευτη. Μπορεί να ήταν μια ατυχής στιγμή στο σημαντικό σκηνογραφικό έργο της - ή δημιουργική εξάντληση. Ας σημειωθεί ότι η Εύα Μανιδάκη ήταν στην επιτροπή που εξέλεξε διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου τον Γιάννη Μόσχο και έκτοτε έχει αναλάβει τη σκηνογραφία πολλών παραστάσεων του Εθνικού Θεάτρου, ενώ είναι σταθερή συνεργάτις συγκεκριμένων αξιόλογων σκηνοθετών που αναλαμβάνουν μεγάλες παραγωγές σε δημόσιους φορείς - στο Φεστιβάλ Αθηνών π.χ. ή στην Ελευσίνα - Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Δεν θα αναφερθώ σε άλλα σημαντικά έργα που ανέλαβε το αρχιτεκτονικό γραφείο της τα τελευταία χρόνια, όπως τις λυόμενες κατασκευές στον προαύλιο χώρο του Ηρωδείου - με την «ιαπωνική» αισθητική των οποίων πολλοί διαφώνησαν. Προκαλεί ερωτήματα, όμως, η τόσο πυκνή δραστηριότητά της, με δεδομένο ότι το ελληνικό θέατρο έχει στο δυναμικό του πολλούς άλλους σημαντικούς σκηνογράφους. Στην εξέχουσα διεθνή έκθεση για τη σκηνογραφία στην Πράγα (Prague Quadrennial of Performance Design & Space 2023) η εθνική εκπροσώπησή μας περιλάμβανε 60 ενεργούς σκηνογράφους!