Ακολουθήστε μας στο Google news
Με την Ελευθεροτυπία κυκλοφορεί ο καινούργιος δίσκος του σε ποίηση Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και την συμμετοχή της Εστουδιαντίνας.
27 Απριλίου 2013
Ανήκω σε εκείνους που πιστεύουν πως στις μέρες μας γράφονται ακόμα καλά τραγούδια. Τραγούδια που θα αντέξουν στο χρόνο. Τραγούδια που στα επόμενα χρόνια θα στέκουν αγέρωχα δίπλα σε όσα τώρα φαντάζουν απλησίαστα. Δεν μου αρέσει καθόλου αυτή η άκριτη εξιδανίκευση της παρελθούσας τραγουδοποιίας σε βάρος της τωρινής. Είναι άδικη. Ανακαλύπτω συνεχώς διαμαντάκια στην σύγχρονη ελληνική τραγουδοποιία. Τραγούδια που με «ανατριχιάζουν» και με συγκινούν. Τραγούδια σημερινά. Τα τελευταία χρόνια, πολύ συχνά, πίσω από αυτά τα καλά τραγούδια, συναντώ το όνομα του Ανδρέα Κατσιγιάννη. Ο Ανδρέας, πρωτεργάτης και ιθύνων νους της Εστουδιαντίνας, της ορχήστρας που μας έχει χαρίσει στιγμές μουσικής ευδαιμονίας από τότε που έκανε την εμφάνισή της στο μουσικό στερέωμα, είναι ένας χαρισματικός δημιουργός. Ακούγοντας τα τραγούδια του, ακόμα και ο πιο «ανειδίκευτος» ακροατής αντιλαμβάνεται ότι έχει απέναντί του έναν μάστορα της μελοποίησης. Μια πηγαία συνθετική φλέβα, που αιμοδοτεί το ελληνικό τραγούδι με εξαιρετικές μουσικές. Οι μελωδίες του συνδυάζουν στοιχεία που συναντά κανείς στην παραδοσιακή μας μουσική, αλλά μπορούν και είναι ταυτόχρονα σύγχρονες. Σημερινές. Το νέο, λοιπόν, πόνημα του Ανδρέα Κατσιγιάννη, που κυκλοφορεί αυτή την Κυριακή (28/4) με την Ελευθεροτυπία, είναι τραγούδια με μελοποιημένη ποίηση του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Τίτλος του δίσκου: Εικόνα Αχειροποίητη. Είχα την τύχη να έχω την στα χέρια μου πριν την κυκλοφορία της και σας διαβεβαιώ ότι είναι σπουδαία. Στάθηκε μάλιστα αφορμή να γνωριστούμε με τον Ανδρέα και να κάνουμε και την παρακάτω συζήτηση. Τον ευχαριστώ θερμά.
Κάνοντας πρόσφατα μια συνέντευξη με την Έλλη Πασπαλά, μου είπε ότι εντοπίζει μεγάλο έλλειμμα καλού στίχου στο ελληνικό τραγούδι. Συμφωνείς με αυτή την άποψη; Είναι αυτός ο λόγος που σε ώθησε να μελοποιήσεις Παπαδιαμάντη;
Όχι. Έχω διαφορετική προσέγγιση. Στο βαθμό, δηλαδή, που μπορώ να έχω άποψη σε αυτό το χώρο, νομίζω ότι, υπάρχουν και πάντοτε θα υπάρχουν καλοί στίχοι. Βέβαια, ο τρόπος που ο καθένας προσεγγίζει το τραγούδι, με γνώμονα την αισθητική του και την γενικότερη οπτική του, μπορεί να τον οδηγεί σε οποιοδήποτε υποκειμενικό συμπέρασμα. Για να απαντήσω, τώρα, στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης, σου λέω ότι η προσέγγισή μου στον Παπαδιαμάντη είναι καθαρά βιωματική. Ξεκινά από τα παιδικά μου χρόνια, από τα βιβλία, από τα σχολικά μου βιώματα και την μετέπειτα επαφή μου «μαζί του» μέσω του θεάτρου και ολοκληρώνεται μέσα από την αναζήτηση που κάνει ο καθένας μας στα διαβάσματά του και στην παράδοσή του.
Πόσο καιρό σου πήρε να ολοκληρώσεις τα τραγούδια της δουλειάς αυτής; Σου πήρε χρόνο; Είχες δυσκολία με την ιδιαίτερη γλώσσα του Παπαδιαμάντη;
Μου πήρε αρκετό χρόνο. Έχω κάνει πολλά πράγματα γύρω από το έργο του Παπαδιαμάντη και στο δίσκο αυτό περιλαμβάνεται μόνο ένα απόσταγμα της ενασχόλησής μου με το έργο του. Αργότερα, ίσως κάνω κι έναν δεύτερο κύκλο με έργα του Παπαδιαμάντη. Αυτό το συγκεκριμένο υλικό έχει μια σχέση άμεση και έμμεση με τον Παπαδιαμάντη. Η προφανής άμεση σχέση είναι τα ποιήματά του. Η έμμεση αφορά σε μερικά δίστιχα που χρησιμοποιεί σε διάφορα διηγήματά του και έχουν σχέση με την παράδοση ή με την ιστορία που διηγείται. Είναι μια ειδική επιλογή αυτή. Μου πήρε, όπως καταλαβαίνεις, λοιπόν, αρκετό χρόνο μέχρι να ωριμάσει όλο αυτό και να φτάσει στην κυκλοφορία.
Η κυκλοφορία του δίσκου θα γίνει με την Ελευθεροτυπία αυτής της Κυριακής(28/4), σωστά;
Ναι, θα γίνει με την Ελευθεροτυπία αρχικά και στη συνέχεια με την ΕΜΙ.
Κυκλοφορώντας μια καινούργια δουλειά μέσω μιας εφημερίδας, προφανώς και δεν είσαι αντίθετος με αυτή την πρακτική. Ωστόσο, θα ήθελα να σε ρωτήσω πως σου φαίνεται αυτός ο τρόπος κυκλοφορίας μιας καινούργιας δισκογραφικής δουλειάς;
Δεν είμαι αντίθετος. Καταρχήν, είναι η πρώτη φορά που κυκλοφορώ μια δουλειά μου μέσω εφημερίδας. Δεν προσπαθώ να κάνω τον αντιστεκόμενο που τώρα λύγισε. Απλώς δεν έτυχε, έως τώρα, γιατί, και οι δουλειές της Εστουδιαντίνας και οι δικές μου κυκλοφορίες, ήταν ενταγμένες σε ένα άλλο πλαίσιο.
Ίσως ήταν εξαίρεση μόνο εκείνος ο δίσκος της Εστουδιαντίνας με τα κάλαντα που είχε κυκλοφορήσει με κάποια εφημερίδα στο παρελθόν.
Ναι, όντως. Κοίτα, αν δούμε το καλό και το κακό που υπάρχει, τόσο γύρω μας, όσο και μέσα μας, χρήσιμο είναι να προβάλλουμε το καλό. Με άλλα λόγια, το γεγονός ότι μέσω μιας εφημερίδας μπορούν άμεσα να φτάσουν τα τραγούδια μας σε μεγάλο αριθμό ακροατών, είναι αναμφίβολα θετικό. Επιπλέον, η συγκεκριμένη εφημερίδα έχει την ιστορία της και επιδεικνύει συνέπεια και προσοχή στις δισκογραφικές κυκλοφορίες που επιλέγει για να συνοδεύσουν τα κυριακάτικα φύλλα της.
Πως προέκυψε ο «Νοσταλγός», το μοναδικό τραγούδι του δίσκου που δεν είναι σε ποίηση του Παπαδιαμάντη, αλλά έχει στίχους του αείμνηστου Ηλία Κατσούλη;
Ένα βράδυ, πριν από χρόνια, καθόμασταν με τον Ηλία (Κατσούλη) σε ένα καφενεδάκι στην Καισαριανή και μιλούσαμε για τον Παπαδιαμάντη. Με τον Ηλία Κατσούλη ήμασταν πολύ φίλοι. Ήταν σαν πατέρας μου. Του έλεγα, λοιπόν, εκείνο το βράδυ για το «Όνειρο στο κύμα» και πως είχε μεταφερθεί η δράση του στο θέατρο. Τελειώνοντας την αφήγησή μου, εκείνος μου απήγγειλε κάποιους στίχους. Εντυπωσιάστηκα από τη γλώσσα και τις εικόνες της απαγγελίας και του το είπα. Μου απάντησε ότι δεν ήταν δικό του, αλλά του Παπαδιαμάντη: η «εικόνα αχειροποίητη». Τελειώνοντας, λοιπόν, αργά το βράδυ την παρέα μας, φεύγοντας, μου έδωσε το πακέτο από τα τσιγάρα του, που είχε γραμμένους πάνω κάποιους στίχους. Οι στίχοι αυτοί ήταν, ουσιαστικά, η βιογραφία του Παπαδιαμάντη σε πέντε στροφές. Μετά από καιρό, ξεκινώντας να μελοποιώ τα ποιήματα και τα δίστιχα του Παπαδιαμάντη, θυμήθηκα και βρήκα στο αρχείο μου τους στίχους του Ηλία και έγραψα το «Νοσταλγό». Εν συνεχεία, ήρθε και αυτή η καταπληκτική ερμηνεία από το Γιώργο Νταλάρα. Τον ευχαριστώ από καρδιάς για την προσέγγισή του και για αυτό το πάθος που έβαλε στο τραγούδι. Είναι ένα ιδιαίτερο τραγούδι για το οποίο αισθάνομαι ότι έκανα κι εγώ μια υπέρβαση μέσα μου. Οι καταπληκτικοί στίχοι του Ηλία, γεμάτοι από εικόνες, περιγράφουν το βίο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη
Μέσα σε ένα τραγούδι
Ακριβώς.
Με ποιον τρόπο επελέγησαν οι ερμηνευτές του δίσκου;
Αυτή η δουλειά έχει ένα ενιαίο ύφος. Αν την ακούσεις από την αρχή μέχρι το τέλος είναι σα μια ιστορία ενωμένη. Οι τραγουδιστές της δουλειάς αυτής έχουν κι εκείνοι την ιστορία τους και έχει και ένα βίωμα ο καθένας τους. Έχουν, δηλαδή, κοινά στοιχεία με αυτό που ο πολυδιάστατος Παπαδιαμάντης συνδυάζει στο έργο του και στη ζωή του. Έτσι, λοιπόν, γίνεται ένα «κολλάζ» με αυτούς τους ερμηνευτές και συμπληρώνονται τα χρώματα αυτού του πίνακα.
Συνήθως γράφεις πάνω σε στίχου; Σε ποιήματα, εν προκειμένω;
Τις περισσότερες φορές, ναι.
Έχει τύχει το ανάποδο; Να σου γράψουν λόγια πάνω σε μουσικές;
Λίγες φορές. Μου αρέσει να εμπνέομαι τη μουσική μέσα από το στίχο που διαβάζω. Ενώ γράφω συνεχώς ορχηστρική μουσική, προτιμώ, όταν γράφω τραγούδια, να προκύπτει η μουσική μέσα από το στίχο που διαβάζω.
Κάπως έτσι, η Εστουδιαντίνα έφτασε να αριθμεί έντεκα δισκογραφικές δουλειές. Πως ήταν η πορεία ως εδώ και ποιες είναι οι προσδοκίες σου από εδώ και πέρα;
Από τη μία, μιλώντας γλυκά και αγαπησιάρικα, λες, πως φτάσαμε έως εδώ; Με την έννοια ότι δεν φανταζόμασταν ότι θα διανύσουμε τόσο μεγάλο δρόμο. Από την άλλη, όμως, σκέφτομαι ότι κάθε φορά είναι σα να ξεκινάω και πάλι από την αρχή.
Η Εστουδιαντίνα, σαν ορχήστρα, έχει στιγματίσει την ελληνική μουσική με ένα ιδιαίτερο χρώμα.
Ξέρεις, όλο αυτό στηρίχθηκε σε μια προσέγγιση μερικών ανθρώπων που είπαν: πάμε να παίξουμε μουσική με τον τρόπου που εμείς την αντιλαμβανόμαστε, με τον τρόπο που εμείς θέλουμε να παίζουμε. Και αυτό βρήκε ανταπόκριση από το κοινό και βρήκε ανταπόκριση και από το χώρο της μουσικής, που είναι επίσης σημαντικό. Αυτό δεν έχει αλλάξει ακόμα και σήμερα. Μεγαλώσαμε μέσα από αυτό, ανδρωθήκαμε μέσα από αυτή την παρέα. Και αυτή η παρέα είναι ακόμα ένας πυρήνας που τροφοδοτεί την ελληνική μουσική, αλλά τροφοδοτεί και αναζωογονεί και εμάς τους ίδιους στην ουσία.
Και ο βιοπορισμός; Βιοπορίζεσαι αποκλειστικά από τη μουσική;
Ναι. Είμαι και καθηγητής μουσικής στο Μουσικό Σχολείο του Βόλου.
Υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση για τη σχέση της τέχνης με το βιοπορισμό. Η δημιουργία, όταν είναι συνδεδεμένη με το βιοπορισμό, είναι ανεπηρέαστη;
Θα σου μιλήσω για μένα, γιατί είναι προσωπική η ερώτηση. Εγώ αισθάνομαι ότι ανήκω στους τυχερούς αυτής της δουλειάς. Πάντοτε έκανα αυτό που πίστευα και αυτό που είχα οραματιστεί. Είναι σημαντικό αυτό. Δηλαδή, αυτό που πίστευα ότι έπρεπε να κάνω, το έκανα, το υλοποιούσα και πετύχαινε. Είναι δύσκολο. Είναι θέμα συγκυριών, θέμα πίστης, θέμα τύχης και ποτέ δεν πρέπει να σκύβεις το κεφάλι. Πάντοτε πρέπει να προχωράς. Είναι ένας ιερός πρωταθλητισμός. Ιερός όμως.
Η δική σου διαδρομή, από πλευράς μουσικών σπουδών, τι σταθμούς περιλαμβάνει;
Ξεκίνησα με βυζαντινή μουσική, έκανα θεωρητικά, έκανα πιάνο, έκανα κιθάρα. Ξεκίνησα μόνος μου να μαθαίνω σαντούρι, αυτοδίδακτος. Θεωρώ ότι είμαι ένας λαϊκός οργανοπαίχτης και ένας λαϊκός δημιουργός, με γνώσεις, όμως, που με βοηθήσανε να αναπτύξω αυτή τη λαϊκή δημιουργία, έτσι ώστε να τεκμηριώνεται και επιστημονικά. Ωστόσο, ο τρόπος που προσεγγίζω τη μουσική είναι καθαρά βιωματικός, είναι καθαρά ενστικτώδης.
Και τι έχεις στα σκαριά;
Γράφω τραγούδια. Θα σου πω κάτι: οράματα και στόχοι πάντοτε υπάρχουν. Αυτή είναι η κινητήριος δύναμη για έναν δημιουργό. Αυτή η δύσκολη περίοδος που διανύουμε απαιτεί μεγάλες προσπάθειες από όλους μας. Θέλει κόπο παραπάνω. Πρέπει να θωρακίσουμε τις αξίες και τα πιστεύω μας και να προσπαθήσουμε, μέσα από τις δημιουργίες μας, να αφήσουμε κάτι στην κοινωνική ζωή της τέχνης. Γιατί οι δημιουργοί αποτελούν ένα ξεχωριστό κοινωνικό πλαίσιο, ενταγμένο στον ευρύτερο κοινωνικό ιστό, που βοηθά την κοινωνία να κατανοήσει πολιτικές, να βιώσει και να ξεπεράσει προβλήματα, να αντλήσει δύναμη και να κάνει ένα βήμα παραπέρα. Μόνο η τέχνη μπορεί να το προσφέρει αυτό.
Είναι η τέχνη, δηλαδή, ένα «ισχυρό όπλο» στις δύσκολες εποχές;
Ναι, είναι, όταν δεν χρησιμοποιείται για ίδιον όφελος, αλλά για το κοινό.
Με την Ελευθεροτυπία κυκλοφορεί ο καινούργιος δίσκος του σε ποίηση Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και την συμμετοχή της Εστουδιαντίνας.
27 Απριλίου 2013Ανήκω σε εκείνους που πιστεύουν πως στις μέρες μας γράφονται ακόμα καλά τραγούδια. Τραγούδια που θα αντέξουν στο χρόνο. Τραγούδια που στα επόμενα χρόνια θα στέκουν αγέρωχα δίπλα σε όσα τώρα φαντάζουν απλησίαστα. Δεν μου αρέσει καθόλου αυτή η άκριτη εξιδανίκευση της παρελθούσας τραγουδοποιίας σε βάρος της τωρινής. Είναι άδικη. Ανακαλύπτω συνεχώς διαμαντάκια στην σύγχρονη ελληνική τραγουδοποιία. Τραγούδια που με «ανατριχιάζουν» και με συγκινούν. Τραγούδια σημερινά. Τα τελευταία χρόνια, πολύ συχνά, πίσω από αυτά τα καλά τραγούδια, συναντώ το όνομα του Ανδρέα Κατσιγιάννη. Ο Ανδρέας, πρωτεργάτης και ιθύνων νους της Εστουδιαντίνας, της ορχήστρας που μας έχει χαρίσει στιγμές μουσικής ευδαιμονίας από τότε που έκανε την εμφάνισή της στο μουσικό στερέωμα, είναι ένας χαρισματικός δημιουργός. Ακούγοντας τα τραγούδια του, ακόμα και ο πιο «ανειδίκευτος» ακροατής αντιλαμβάνεται ότι έχει απέναντί του έναν μάστορα της μελοποίησης. Μια πηγαία συνθετική φλέβα, που αιμοδοτεί το ελληνικό τραγούδι με εξαιρετικές μουσικές. Οι μελωδίες του συνδυάζουν στοιχεία που συναντά κανείς στην παραδοσιακή μας μουσική, αλλά μπορούν και είναι ταυτόχρονα σύγχρονες. Σημερινές. Το νέο, λοιπόν, πόνημα του Ανδρέα Κατσιγιάννη, που κυκλοφορεί αυτή την Κυριακή (28/4) με την Ελευθεροτυπία, είναι τραγούδια με μελοποιημένη ποίηση του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Τίτλος του δίσκου: Εικόνα Αχειροποίητη. Είχα την τύχη να έχω την στα χέρια μου πριν την κυκλοφορία της και σας διαβεβαιώ ότι είναι σπουδαία. Στάθηκε μάλιστα αφορμή να γνωριστούμε με τον Ανδρέα και να κάνουμε και την παρακάτω συζήτηση. Τον ευχαριστώ θερμά.
Κάνοντας πρόσφατα μια συνέντευξη με την Έλλη Πασπαλά, μου είπε ότι εντοπίζει μεγάλο έλλειμμα καλού στίχου στο ελληνικό τραγούδι. Συμφωνείς με αυτή την άποψη; Είναι αυτός ο λόγος που σε ώθησε να μελοποιήσεις Παπαδιαμάντη;
Όχι. Έχω διαφορετική προσέγγιση. Στο βαθμό, δηλαδή, που μπορώ να έχω άποψη σε αυτό το χώρο, νομίζω ότι, υπάρχουν και πάντοτε θα υπάρχουν καλοί στίχοι. Βέβαια, ο τρόπος που ο καθένας προσεγγίζει το τραγούδι, με γνώμονα την αισθητική του και την γενικότερη οπτική του, μπορεί να τον οδηγεί σε οποιοδήποτε υποκειμενικό συμπέρασμα. Για να απαντήσω, τώρα, στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης, σου λέω ότι η προσέγγισή μου στον Παπαδιαμάντη είναι καθαρά βιωματική. Ξεκινά από τα παιδικά μου χρόνια, από τα βιβλία, από τα σχολικά μου βιώματα και την μετέπειτα επαφή μου «μαζί του» μέσω του θεάτρου και ολοκληρώνεται μέσα από την αναζήτηση που κάνει ο καθένας μας στα διαβάσματά του και στην παράδοσή του.
Πόσο καιρό σου πήρε να ολοκληρώσεις τα τραγούδια της δουλειάς αυτής; Σου πήρε χρόνο; Είχες δυσκολία με την ιδιαίτερη γλώσσα του Παπαδιαμάντη;
Μου πήρε αρκετό χρόνο. Έχω κάνει πολλά πράγματα γύρω από το έργο του Παπαδιαμάντη και στο δίσκο αυτό περιλαμβάνεται μόνο ένα απόσταγμα της ενασχόλησής μου με το έργο του. Αργότερα, ίσως κάνω κι έναν δεύτερο κύκλο με έργα του Παπαδιαμάντη. Αυτό το συγκεκριμένο υλικό έχει μια σχέση άμεση και έμμεση με τον Παπαδιαμάντη. Η προφανής άμεση σχέση είναι τα ποιήματά του. Η έμμεση αφορά σε μερικά δίστιχα που χρησιμοποιεί σε διάφορα διηγήματά του και έχουν σχέση με την παράδοση ή με την ιστορία που διηγείται. Είναι μια ειδική επιλογή αυτή. Μου πήρε, όπως καταλαβαίνεις, λοιπόν, αρκετό χρόνο μέχρι να ωριμάσει όλο αυτό και να φτάσει στην κυκλοφορία.
Η κυκλοφορία του δίσκου θα γίνει με την Ελευθεροτυπία αυτής της Κυριακής(28/4), σωστά;
Ναι, θα γίνει με την Ελευθεροτυπία αρχικά και στη συνέχεια με την ΕΜΙ.
Κυκλοφορώντας μια καινούργια δουλειά μέσω μιας εφημερίδας, προφανώς και δεν είσαι αντίθετος με αυτή την πρακτική. Ωστόσο, θα ήθελα να σε ρωτήσω πως σου φαίνεται αυτός ο τρόπος κυκλοφορίας μιας καινούργιας δισκογραφικής δουλειάς;
Δεν είμαι αντίθετος. Καταρχήν, είναι η πρώτη φορά που κυκλοφορώ μια δουλειά μου μέσω εφημερίδας. Δεν προσπαθώ να κάνω τον αντιστεκόμενο που τώρα λύγισε. Απλώς δεν έτυχε, έως τώρα, γιατί, και οι δουλειές της Εστουδιαντίνας και οι δικές μου κυκλοφορίες, ήταν ενταγμένες σε ένα άλλο πλαίσιο.
Ίσως ήταν εξαίρεση μόνο εκείνος ο δίσκος της Εστουδιαντίνας με τα κάλαντα που είχε κυκλοφορήσει με κάποια εφημερίδα στο παρελθόν.
Ναι, όντως. Κοίτα, αν δούμε το καλό και το κακό που υπάρχει, τόσο γύρω μας, όσο και μέσα μας, χρήσιμο είναι να προβάλλουμε το καλό. Με άλλα λόγια, το γεγονός ότι μέσω μιας εφημερίδας μπορούν άμεσα να φτάσουν τα τραγούδια μας σε μεγάλο αριθμό ακροατών, είναι αναμφίβολα θετικό. Επιπλέον, η συγκεκριμένη εφημερίδα έχει την ιστορία της και επιδεικνύει συνέπεια και προσοχή στις δισκογραφικές κυκλοφορίες που επιλέγει για να συνοδεύσουν τα κυριακάτικα φύλλα της.
Πως προέκυψε ο «Νοσταλγός», το μοναδικό τραγούδι του δίσκου που δεν είναι σε ποίηση του Παπαδιαμάντη, αλλά έχει στίχους του αείμνηστου Ηλία Κατσούλη; Ένα βράδυ, πριν από χρόνια, καθόμασταν με τον Ηλία (Κατσούλη) σε ένα καφενεδάκι στην Καισαριανή και μιλούσαμε για τον Παπαδιαμάντη. Με τον Ηλία Κατσούλη ήμασταν πολύ φίλοι. Ήταν σαν πατέρας μου. Του έλεγα, λοιπόν, εκείνο το βράδυ για το «Όνειρο στο κύμα» και πως είχε μεταφερθεί η δράση του στο θέατρο. Τελειώνοντας την αφήγησή μου, εκείνος μου απήγγειλε κάποιους στίχους. Εντυπωσιάστηκα από τη γλώσσα και τις εικόνες της απαγγελίας και του το είπα. Μου απάντησε ότι δεν ήταν δικό του, αλλά του Παπαδιαμάντη: η «εικόνα αχειροποίητη». Τελειώνοντας, λοιπόν, αργά το βράδυ την παρέα μας, φεύγοντας, μου έδωσε το πακέτο από τα τσιγάρα του, που είχε γραμμένους πάνω κάποιους στίχους. Οι στίχοι αυτοί ήταν, ουσιαστικά, η βιογραφία του Παπαδιαμάντη σε πέντε στροφές. Μετά από καιρό, ξεκινώντας να μελοποιώ τα ποιήματα και τα δίστιχα του Παπαδιαμάντη, θυμήθηκα και βρήκα στο αρχείο μου τους στίχους του Ηλία και έγραψα το «Νοσταλγό». Εν συνεχεία, ήρθε και αυτή η καταπληκτική ερμηνεία από το Γιώργο Νταλάρα. Τον ευχαριστώ από καρδιάς για την προσέγγισή του και για αυτό το πάθος που έβαλε στο τραγούδι. Είναι ένα ιδιαίτερο τραγούδι για το οποίο αισθάνομαι ότι έκανα κι εγώ μια υπέρβαση μέσα μου. Οι καταπληκτικοί στίχοι του Ηλία, γεμάτοι από εικόνες, περιγράφουν το βίο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη
Μέσα σε ένα τραγούδι
Ακριβώς.
Με ποιον τρόπο επελέγησαν οι ερμηνευτές του δίσκου;
Αυτή η δουλειά έχει ένα ενιαίο ύφος. Αν την ακούσεις από την αρχή μέχρι το τέλος είναι σα μια ιστορία ενωμένη. Οι τραγουδιστές της δουλειάς αυτής έχουν κι εκείνοι την ιστορία τους και έχει και ένα βίωμα ο καθένας τους. Έχουν, δηλαδή, κοινά στοιχεία με αυτό που ο πολυδιάστατος Παπαδιαμάντης συνδυάζει στο έργο του και στη ζωή του. Έτσι, λοιπόν, γίνεται ένα «κολλάζ» με αυτούς τους ερμηνευτές και συμπληρώνονται τα χρώματα αυτού του πίνακα.
Συνήθως γράφεις πάνω σε στίχου; Σε ποιήματα, εν προκειμένω;
Τις περισσότερες φορές, ναι.
Έχει τύχει το ανάποδο; Να σου γράψουν λόγια πάνω σε μουσικές;
Λίγες φορές. Μου αρέσει να εμπνέομαι τη μουσική μέσα από το στίχο που διαβάζω. Ενώ γράφω συνεχώς ορχηστρική μουσική, προτιμώ, όταν γράφω τραγούδια, να προκύπτει η μουσική μέσα από το στίχο που διαβάζω.
Κάπως έτσι, η Εστουδιαντίνα έφτασε να αριθμεί έντεκα δισκογραφικές δουλειές. Πως ήταν η πορεία ως εδώ και ποιες είναι οι προσδοκίες σου από εδώ και πέρα;
Από τη μία, μιλώντας γλυκά και αγαπησιάρικα, λες, πως φτάσαμε έως εδώ; Με την έννοια ότι δεν φανταζόμασταν ότι θα διανύσουμε τόσο μεγάλο δρόμο. Από την άλλη, όμως, σκέφτομαι ότι κάθε φορά είναι σα να ξεκινάω και πάλι από την αρχή.
Η Εστουδιαντίνα, σαν ορχήστρα, έχει στιγματίσει την ελληνική μουσική με ένα ιδιαίτερο χρώμα. Ξέρεις, όλο αυτό στηρίχθηκε σε μια προσέγγιση μερικών ανθρώπων που είπαν: πάμε να παίξουμε μουσική με τον τρόπου που εμείς την αντιλαμβανόμαστε, με τον τρόπο που εμείς θέλουμε να παίζουμε. Και αυτό βρήκε ανταπόκριση από το κοινό και βρήκε ανταπόκριση και από το χώρο της μουσικής, που είναι επίσης σημαντικό. Αυτό δεν έχει αλλάξει ακόμα και σήμερα. Μεγαλώσαμε μέσα από αυτό, ανδρωθήκαμε μέσα από αυτή την παρέα. Και αυτή η παρέα είναι ακόμα ένας πυρήνας που τροφοδοτεί την ελληνική μουσική, αλλά τροφοδοτεί και αναζωογονεί και εμάς τους ίδιους στην ουσία.
Και ο βιοπορισμός; Βιοπορίζεσαι αποκλειστικά από τη μουσική;
Ναι. Είμαι και καθηγητής μουσικής στο Μουσικό Σχολείο του Βόλου.
Υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση για τη σχέση της τέχνης με το βιοπορισμό. Η δημιουργία, όταν είναι συνδεδεμένη με το βιοπορισμό, είναι ανεπηρέαστη;
Θα σου μιλήσω για μένα, γιατί είναι προσωπική η ερώτηση. Εγώ αισθάνομαι ότι ανήκω στους τυχερούς αυτής της δουλειάς. Πάντοτε έκανα αυτό που πίστευα και αυτό που είχα οραματιστεί. Είναι σημαντικό αυτό. Δηλαδή, αυτό που πίστευα ότι έπρεπε να κάνω, το έκανα, το υλοποιούσα και πετύχαινε. Είναι δύσκολο. Είναι θέμα συγκυριών, θέμα πίστης, θέμα τύχης και ποτέ δεν πρέπει να σκύβεις το κεφάλι. Πάντοτε πρέπει να προχωράς. Είναι ένας ιερός πρωταθλητισμός. Ιερός όμως.
Η δική σου διαδρομή, από πλευράς μουσικών σπουδών, τι σταθμούς περιλαμβάνει;
Ξεκίνησα με βυζαντινή μουσική, έκανα θεωρητικά, έκανα πιάνο, έκανα κιθάρα. Ξεκίνησα μόνος μου να μαθαίνω σαντούρι, αυτοδίδακτος. Θεωρώ ότι είμαι ένας λαϊκός οργανοπαίχτης και ένας λαϊκός δημιουργός, με γνώσεις, όμως, που με βοηθήσανε να αναπτύξω αυτή τη λαϊκή δημιουργία, έτσι ώστε να τεκμηριώνεται και επιστημονικά. Ωστόσο, ο τρόπος που προσεγγίζω τη μουσική είναι καθαρά βιωματικός, είναι καθαρά ενστικτώδης.
Και τι έχεις στα σκαριά;
Γράφω τραγούδια. Θα σου πω κάτι: οράματα και στόχοι πάντοτε υπάρχουν. Αυτή είναι η κινητήριος δύναμη για έναν δημιουργό. Αυτή η δύσκολη περίοδος που διανύουμε απαιτεί μεγάλες προσπάθειες από όλους μας. Θέλει κόπο παραπάνω. Πρέπει να θωρακίσουμε τις αξίες και τα πιστεύω μας και να προσπαθήσουμε, μέσα από τις δημιουργίες μας, να αφήσουμε κάτι στην κοινωνική ζωή της τέχνης. Γιατί οι δημιουργοί αποτελούν ένα ξεχωριστό κοινωνικό πλαίσιο, ενταγμένο στον ευρύτερο κοινωνικό ιστό, που βοηθά την κοινωνία να κατανοήσει πολιτικές, να βιώσει και να ξεπεράσει προβλήματα, να αντλήσει δύναμη και να κάνει ένα βήμα παραπέρα. Μόνο η τέχνη μπορεί να το προσφέρει αυτό.
Είναι η τέχνη, δηλαδή, ένα «ισχυρό όπλο» στις δύσκολες εποχές;
Ναι, είναι, όταν δεν χρησιμοποιείται για ίδιον όφελος, αλλά για το κοινό.
